Waar komen planeten vandaan? Helemaal zeker weten we het niet, maar waarschijnlijk begint het met een tollende stofwolk die afplat tot een schijf. De materie in de wolk klontert in het midden samen en vormt een nieuwe zon, maar soms ontstaan er daarbuiten ook kleine clustertjes van sterrenstof. Dat worden dan de planeten van de nieuwe ster, en ze draaien om de ster heen in de oorspronkelijke draairichting van de stofwolk. Bij alle planeten buiten ons zonnestelsel die er tot nu toe zijn ontdekt ging die regel op. Bij alle planeten? Nee, want vanaf nu zijn er twee vreemde vogels bekend: WASP-17b en HAT-P-7b.

Een artist’s impression van WASP-17b.

NASA/Hubble

De twee bijzondere planeten werden bij toeval een dag na elkaar door verschillende teams ontdekt. WASP-17b is een vreemde opgeblazen reus: half zo zwaar als Jupiter maar met een twee keer zo grote diameter. Daardoor heeft hij zo’n lage dichtheid dat hij in een zwembad zou blijven drijven. HAT-P-7b is minder uitzonderlijk, ongeveer twee keer zo groot als Jupiter en met een vergelijkbare dichtheid. Beide blijken ze ten opzichte van de ster waar ze omheen draaien de verkeerde kant op te gaan: ofwel tegen de stroom in, ofwel in een baan om de polen van de ster. Het verschil tussen die twee situaties is heel moeilijk te zien, en de ontdekkers zullen de komende maanden hun best doen om er uitsluitsel over te geven.

Om de baan van een exoplaneet te veranderen moet er een krachtige botsing plaatsvinden. Dat kan bijvoorbeeld een botsing met een andere planeet uit hetzelfde stelsel zijn. HAT-P-7b is waarschijnlijk niet de enige planeet in zijn zonnestelsel, van WASP-17b is dat niet bekend.

KASI/CBNU/ARCSEC

Een planeet gaat niet zomaar de ‘verkeerde’ kant op draaien: daar moet iets voor gebeuren. Het meest waarschijnlijke is dat een andere planeet of een groot ruimterotsblok tegen deze planeten aan is gebotst. Als kosmische biljartballen hebben ze daarbij elkaars baan verstoord, met als gevolg de uitzonderlijke achterstevoren-baan die bij WASP-17b en HAT-P-7b is ontdekt. De vondst bevestigt dat zonnestelsels in alle soorten en maten voorkomen, en voedt het vermoeden dat er ons nog heel wat vreemds te wachten staat bij de ontdekking van exoplaneten.

Zie verder:

• Planetenjacht!
• Toekomstig planetenbiljart
• Exoplaneten (Kennislinkdossier)
• New Scientist over WASP-17b (Engels)
• New Scientist over HAT-P-7b (Engels)