Onderzoekers aan de universiteit van Michigan hebben ontdekt dat stresshormonen invloed hebben op hoe we de beloning inschatten die we krijgen van bijvoorbeeld eten of drugs. Hierdoor stijgt onze behoefte hieraan, zonder dat het plezier dat we beleven aan het consumeren ervan groeit. In tijden van stress grijpen we dus sneller naar chocola of pillen, maar we genieten er niet meer van, aldus de onderzoekers.
Labratjes aan de stresshormonen
Om hier achter te komen, trainden de onderzoekers ratjes in een laboratorium. Deze ratjes hadden geleerd om bij het horen van een geluid, op een hendeltje te drukken. Als beloning hiervoor kregen de ratjes suiker toegediend. Suiker wordt in experimenten vaak gebruikt als beloning omdat ratten dol zijn op zoetigheid.
Het proces waarbij je een ratje leert om na het horen van een geluid op een hendeltje te drukken, heet operante conditionering. Hierbij wordt (meestal) een dier iets aangeleerd door een bepaalde handeling te belonen met bijvoorbeeld eten. Beloon je een ratje telkens alleen als hij op een hendeltje druk nadat hij een geluid hoort, dan zal hij dit gedrag vaker gaan vertonen. Na een tijdje zal het ratje zelfs elke keer dat het geluidsignaal klinkt, naar het hendeltje spoeden voor zijn beloning. Het ratje is nu geconditioneerd. Grondlegger van de operante conditionering is de wetenschapper en behaviorist B.F. Skinner. Hij gebruikte daarvoor de zogenaamde Skinner’s Box, waarin hij dieren door conditionering heel ingewikkeld gedrag kon aanleren. Hiernaast zie je zo’n box.
In de volgende fase van het experiment spoten de onderzoekers een stresshormoon in de nucleus accumbens van de ratjes. Dit hersengebiedje – dat bij ratjes en mensen globaal hetzelfde werkt – is onderdeel van het ‘beloningscircuit’. Vanuit hier wordt verlangen en hunkering aangestuurd. Heb je bijvoorbeeld enorme zin in een reep chocola, dan is waarschijnlijk dit hersengebied bij je actief.
Fanatieker achter de beloning aan
Wat bleek? De ratjes die extra stresshormonen in hun nucleus accumbens hadden zitten, gingen bij het horen van het geluidssignaal veel fanatieker op het hendeltje drukken dan hun collega-ratjes die geen extra stresshormoon toegediend hadden gekregen. De gestresste ratjes vertoonden dus een veel groter verlangen naar de door hun zo geliefde suiker.
Stress vergroot dus de hunkering van ratjes. Maar, tekenen de onderzoekers hierbij aan, dit gaat alles op als er ook een verleidende prikkel in de buurt is. Voor ratjes was dat het geluidssignaal: voor hen een teken om achter de suiker aan te gaan.
Ratjes worden vaak gebruikt in het hersenonderzoek, omdat het rattenbrein enkele treffende overeenkomsten heeft met het menselijk brein.
Hunkering en stress bij mensen
Bij mensen zou het heel goed net zo kunnen werken. De hersenen van ratjes en mensen vertonen namelijk treffende overeenkomsten in zijn werking. De verleidende prikkel kan voor mensen bijvoorbeeld een ijsreclame zijn. Geen last van stress? Dan zul je niet zo snel naar de winkel rennen voor een bak ijs. Maar zit je wel in de stress, dan kun je maar beter uit de buurt blijven van verleidingen als ijs, chocola en drugs.
Bron: New Scientist
Zie ook:
- Hoe stress ontstaat (Kennislink artikel)
- Stress verhoogt kans op infecties (Kennislink artikel)
- Verslaafde rat maakt eigen kroost gevoeliger voor verslaving (Kennislink artikel)
- Vreetbuien en extreem drugsgebruik door stress (Elsevier over dit onderzoek)
- Need a food or drug hit? Just relax (Eng.)