Donald Parker, van de Association of Lunar and Planetary Observers (ALPO), volgt de stofstorm al sinds 2 juli. Hij zegt dat een telescoop van 6 inch (9,6 cm.) al voldoende is om de storm te kunnen zien. Een rood filter, al is het maar een rood velletje gelatine, helpt volgens hem erg goed bij het waarnemen van de stofstorm. Ondertussen is de storm aan het afzwakken. Gelukkig maar, want door al het stof in de Mars-atmosfeer was het moeilijk om de planeet goed te bekijken.
Parker’s afbeeldingen van de stofstorm. Met een pijltje is aangegeven waar de storm zich bevindt. bron: Donald Parker / NASA
De zuidelijke hemel in het midden van juli. Mars bevindt zich in het sterrenbeeld Waterman. bron: NASAKlik op de afbeelding voor een grotere versie
Wereldwijde storm
Het stormt wel vaker op Mars, hebben de twee satellieten Mars Global Surveyor en Mars Odyssey ons geleerd. Regionale stormen, zoals de storm die uit het Hellas Bassin ontstond, duren meestal een paar dagen tot een paar weken en gaan dan weer liggen. Maar soms groeit een storm door tot hij de hele planeet omvat.
Zo’n Mars-omvattende storm is zeldzaam. Sinds 1877 zijn er nog maar tien geweest, zegt Parker. De laatste keer was maar twee jaar geleden, in 2001. Toen groeide een storm uit het Hellas Bassin uit tot een band om de hele planeet. Kenmerkende onderdelen van het Mars-landschap werden erdoor aan het oog onttrokken. Mars zag eruit als een gladde oranje biljartbal.
Deze opnames van de stofstorm van 2001 zijn gemaakt met de Hubbletelescoop. Het verschil tussen Mars met en zonder stofstormen is wel duidelijk! bron: J. Bell (Cornell University), M. Wolff (Space Science Institute), Hubble Heritage TeamKlik op de afbeelding voor een grotere versie
Storm op zonne-energie
Alle stormen op Mars worden veroorzaakt door de zon. Die warmt de ijle atmosfeer van de planeet op, waardoor luchtwervelingen ontstaan. In de atmosfeer, die maar 1% zo dicht is als onze eigen dampkring, blijven alleen de allerlichtste stofdeeltjes in de lucht. Omdat die tussen de 20 en 25% van het zonlicht terugkaatsen en het landschap zelf maar zo’n 10 tot 15%, is de stofstorm erg helder en dus goed te zien.
De zon is de komende tijd erg helder op Mars. De rode planeet heeft namelijk een nogal elliptische (eivormige) baan, en staat binnenkort in zijn perihelion. Dat is het punt in de omloopbaan dat het dichtst bij de zon ligt. Op 30 augustus staat de planeet 40 miljoen kilometer dichter bij de zon dan in zijn aphelion (het punt met de grootste afstand tot de zon) en is het zonlicht 20% sterker dan normaal. Het stormseizoen is dus nog maar pas begonnen.
Op dit moment zijn vier ruimtevaarttuigen van NASA, ESA en Japan op weg naar onze buurplaneet. Drie van die missies bevatten landers, maar die zullen naar alle waarschijnlijkheid geen last hebben van het stof. De twee Viking-landers doorstonden de storm van 1976 zonder veel problemen.
Aarde en Mars eventjes hechte buren
Het is geen toeval dat er nu zoveel sondes naar Mars reizen. De planeet staat nu namelijk dichtbij onze eigen aarde en sondes die nu de oversteek wagen hebben dus een redelijk korte reis voor de boeg. De ruimtevaarttuigen zijn gelanceerd toen de planeten vlakbij elkaar stonden en gaan nu Mars in zijn baan inhalen. Eind 2003 komen de sondes bij Mars aan. Dan begint het onderzoek pas!
Schets van de baan die de vier ruimtevaarttuigen volgen. bron: Mars Academy
Meer weten:
- Association of Lunar and Planetary Observers (Engels)
- Mars Express is de Europese missie naar Mars
- Mars Express is onderweg
- De Mars Exploration Rovers zijn NASA’s Mars-sondes (Engels)
- NASA’s missies naar Mars (Engels)
- Japanse sonde Nozomi vertraagd (Engels)
- De reis naar Mars moet goed worden gepland (Engels)
- Dust Storm Over Northern Mars (Engels)