Voor wie 4500 jaar geleden tijdens de zonsondergang op de kortste dag van het jaar (winterzonnewende) via de toegangsweg aan de noordoostkant richting Stonehenge wandelde moet het een prachtig gezicht geweest zijn. Toeschouwers zagen langzaam de laatste ijle zonnestralen verdwijnen achter de grootste en fraaist afgewerkte stenen van het mysterieuze monument. Die zonsondergang luidde het moment in dat de dagen weer langer werden.
Wat is Stonehenge?
Stonehenge is een prehistorisch bouwwerk in Zuid-Engeland dat bestaat uit een cirkelvormige aarden wal. Hierbinnen is een cirkel gebouwd van enorme staande stenen. Stonehenge is ongeveer 2300 jaar voor Christus gebouwd. Over de precieze functie van Stonehenge zijn wetenschappers het nog steeds niet met elkaar eens. Eén theorie is dat het een astronomische kalender betreft. Een ander is bijvoorbeeld dat Stonehenge vroeger een rituele heilige plaats was waar belangrijke religieuze evenementen plaats vonden. Weer ander recent onderzoek wijst erop dat Stonehenge vooral een begraafplaats was.
Onbekende details
In opdracht van de Britse erfgoedorganisatie English Heritage onderzochten wetenschappers met grote precisie het oppervlak van de prehistorische stenen. Ze deden dat met de modernste 3D-lasertechnieken. Dat leverde onbekende details op die met het blote oog niet zichtbaar zijn.
Onderzoekers konden eruit opmaken dat de stenen aan de noordoostkant niet alleen het grootst en het meest uniform zijn, maar tevens dat die stenen ooit prachtig afgewerkt waren. De bouwers hadden de grove, bruine en grijze buitenkant van de stenen verwijderd zodat een fijne, bijna glanzende witgrijze laag zichtbaar werd. Ook de grote dwarsliggende stenen waren nauwkeurig bewerkt.
Aan de tegenoverliggende buitenkant van de cirkel namen de bouwers veel minder moeite om de stenen mooi af te werken. Van de megalieten aan de zuidwestkant en in het centrum van Stonehenge bleek alleen die kant van de stenen bewerkt te zijn die zichtbaar was vanuit het midden van de cirkel of vanuit het noordoosten. Het lijkt erop dat Stonehenge in het geheel niet bedoeld was om vanuit andere richtingen te worden bekeken.
Zowel tijdens de winterzonnewende als tijdens de zomerzonnewende, wanneer op de langste dag van het jaar de zon precies in het noordoosten opkomt en de stenen doet glimmen, moet het effect van deze afwerking schitterend zijn geweest. Overigens was al langer bekend dat Stonehenge gebouwd is op de assen van de zomer- en winterzonnewendes.
Volgens Britse deskundigen toont het resultaat van dit onderzoek vooral aan hoeveel moeite de bouwers deden om tijdens de zonnewendes een spectaculair effect te bereiken. Dat toont aan dat met name de winterzonnewende een belangrijke betekenis had voor de bouwers. Wat deze betekenis precies inhield is, net als zoveel aan Stonehenge, nog niet duidelijk.
Graffiti
Naast nieuwe aanwijzingen over het belang van Stonehenge tijdens de jaarlijkse zonnewendes, troffen de onderzoekers ook allerlei kleine inscripties aan. In de latere prehistorie kerfden bezoekers tientallen kleine afbeeldingen van bijltjes of andere werktuigen in de stenen. Stonehenge was toen al ruim duizend jaar oud. De onderzoekers noemen het opvallend dat deze prehistorische graffiti ook op de afgewerkte kant van de stenen werd aangebracht. “Alsof de mensen toen al niet meer het belang van het monument kenden en hoe het werkte”, zegt een van de onderzoekers in de Britse krant The Guardian.
Naast prehistorische graffiti ontdekten de onderzoekers ook veel ‘vervuiling’ van het monument uit de negentiende eeuw, toen veel rijke Engelsen uit de Victoriaanse tijd het monument bezochten. Ze krasten vaak hun namen, herkomst en bezoekdatum in het steen. Dat geeft weer waardevolle informatie over de functie van Stonehenge als toeristische trekpleister in latere eeuwen.
Alle resultaten van het onderzoek zijn te vinden in een uitgebreid onderzoeksrapport.
Lees meer over Stonehenge op Kennislink:
Oeps: Onbekende tag `feed’ met attributen {"url"=>"https://www.nemokennislink.nl/kernwoorden/stonehenge.atom", “max”=>"7", “detail”=>"minder"}