Bolvormige sterrenhopen zijn compacte verzamelingen van honderdduizenden tot miljoenen, veelal oude sterren die om sterrenstelsels zoals ons eigen Melkwegstelsel zwermen. Met geschatte leeftijden van 9 tot 13 miljard jaar behoren ze tot de oudste objecten in het heelal.
Door onderlinge wisselwerkingen tussen sterren en dubbelsterren in het drukke centrum van een bolvormige sterrenhoop ontstaan nieuwe, compacte dubbelstersystemen waarin de ene ster materie overdraagt aan de andere. Bij deze overdracht wordt de materie zeer heet, waardoor zij röntgenstraling gaat uitzenden. Aangezien verwacht wordt dat zulke ‘röntgendubbelsterren’ vooral halverwege de ontwikkeling van een bolvormige sterrenhoop ontstaan, kunnen hun aantallen worden gebruikt om een schatting te maken van het evolutiestadium van de sterrenhoop.
Uit het recente onderzoek is nu gebleken dat sommige bolvormige sterrenhopen die tot de oudste categorie werden gerekend, omdat hun sterren sterk rond het centrum geconcentreerd zijn, onverwacht veel röntgendubbelsterren bevatten en dus veel minder ver ontwikkeld zijn dan ze leken. Dat komt mooi uit, want recent theoretisch onderzoek duidde er al op dat die centrale sterconcentratie eerder in het bestaan van een bolvormige sterrenhoop ontstaat dan tot nog toe werd aangenomen.
Zie verder
- Oldest known objects are surprisingly immature (Engels)
- Oeroude sterrenhoop gestript (Kennislinkartikel)
- Bolvormige sterrenhopen: een uitstervende soort (Kennislinkartikel van Zenit / Frank Verbunt)
- Sterrenhopen in de supercomputer (Kennislinkartikel van natuurkunde.nl / Simon Portegies Zwart)
- De jacht op de eerste sterren (Kennislinkartikel van Govert Schilling)
- Planeet verrast sterrenkundigen (Kennislinkartikel)
- Beryllium-datering geeft leeftijd melkweg (Kennislinkartikel)
- Utrechtse astronoom weegt zwaarste sterrenhoop (Kennislinkartikel van NOVA)