Dat bleek uit analyse van vier van zulke stille aardbevingen; die bleken alle een ‘zwerm’ van lichte aardschokken ten gevolge gehad te hebben. Het optreden van deze zwermen van relatief kleine aardbevingen wijst erop dat de stille aardbeving de spanning langs een breuk in de ondergrond deed toenemen. Deze zwermen (en dus ook de stille aardbeving) kunnen daarom volgens de onderzoekers de voorbode zijn van veel grotere aardbevingen.

Stille aardbevingen zijn recent ontdekt rondom de Stille Oceaan, waaronder Japan en Mexico. Het kustgebied op de grens tussen Canada en Noord-Amerika werd in 1700 door een aardbeving met een kracht van M = 9 getroffen, en een volgende beving van gelijke kracht (vgl. de aardbeving bij Sumatra die de ‘Kerst-tsunami’ veroorzaakte: die had een kracht van M = 9,2) wordt binnen 300 jaar verwacht.

Dat betekent dat een stad als Seattle dan groot gevaar loopt en daarom zou het van groot belang kunnen zijn om zo’n desastreuze aardbeving te kunnen voorspellen. Zo ver is het echter nog niet, want juist omdat stille aardbevingen geen seismische schokgolven veroorzaken, zijn ze moeilijk te registreren.

Een eventuele voorspellende relatie met een zwerm kleinere schokken is daarom dan ook erg interessant. De onderzoekers roepen collegaseismologen op om na te gaan of ze elders een gelijk verband kunnen ontdekken.

Het onderzoek dat het verband tussen de stille aardbevingen en zwermen van kleine aardbevingen op Hawaii duidelijk maakte, betrof vier gevallen tussen 1998 en 2005 bij de Kilauea. De verschuivingen werden ontdekt dankzij een dicht netwerk van waarnemingsstations van het Global Positioning System (GPS) op de zuidflank van de vulkaan. De waarnemingsstations zelf verschoven met de flank mee.

Na de stille aardbeving van 26 januari 2005 traden binnen twee dagen maar liefst 60 aardbevingen op met een kracht elk van M = 2-3. Dat waren er zesmaal zoveel als er gemiddeld optreden. Een uitgebreide analyse toonde aan dat zowel de stille aardbeving als de kleine ‘normale’ bevingen alle plaatsvonden op een diepte van ca. 8 km.

Hawaii is wat dat betreft een bijzonder onderzoeksgebied omdat het boven een zogeheten mantelpluim ligt. Het is daarom niet vanzelfsprekend dat het gevonden verband tussen de twee typen bevingen ook optreedt in subductiezones, de lange, relatief smalle zones waar twee lithosfeerschollen tegen elkaar opbotsen, en waar de een onder de ander wordt weggedrukt.

Zelfs als dat wel het geval is, is het nog de vraag of de stille aardbevingen kunnen worden geregistreerd, want de desbetreffende verschuivingen vinden in subductiezones veelal op dieptes van tenminste 40 km plaats.

Het onderzoek is echter alleszins de moeite waard, want grote aardbevingen zijn frequent in de ‘Ring van vuur’ rondom de Stille Oceaan. Bevingen met een kracht van M = 8 vinden in het noordwesten van deze ring gemiddeld eens per 500 jaar plaats, in de omstreken van Sumatra eens per 300-500 jaar, en in Japan zelfs eens per 200 jaar.

Wanneer er door het traceren van stille aardbevingen een ook maar iets betere voorspelling zou kunnen worden gedaan, zou er dus al veel gewonnen zijn.

Literatuur

Segall, P., Desmarais, E.K., Shelly, D., Miklius, A. & Cervelli, P., 2006. Earthquakes triggered by silent slip on Kilauea volcano, Hawaii. Nature 442, p. 71-74.