Nu blijkt dat chimpansees tegelijk met de prehistorische mens stenen werktuigen vervaardigde. Dat maakt het zeer waarschijnlijk dat het de vervaardiging en het gebruik van stenen werktuigen geen menselijke uitvinding is, maar dat de kundigheid daarvoor werd ontwikkeld door voorouders waarvan zowel de mens als de chimpansee afstammen.

Een en ander blijkt uit een onderzoek in het Taï-Woud in Ivoorkust. Daarin vonden onderzoekers een locatie met stenen werktuigen die 4300 jaar geleden door chimpansees moeten zijn gebruikt. In het desbetreffende gebied zijn nooit aanwijzingen gevonden dat er destijds mensen woonden. Het is dus vrijwel uitgesloten (zoals tot nu toe bij vergelijkbare vondsten door archeologen werd beweerd) dat de chimpansees de werktuigen hebben ontwikkeld door de kunst daarvoor af te kijken van de mens.

Het gaat bij de aangetroffen werktuigen om stenen hamers, onregelmatig gevormde stukken steen ter grote van een meloen; ze zijn dus ook te groot om door mensen met gemak te worden gebruikt. Dat het niettemin gaat om bewerkte stenen, konden de deskundigen met zekerheid vaststellen; dat de vorm van de werktuigen zou zijn ontstaan door bijv. erosie of door het gebruik van onbewerkte stenen achten ze uitgesloten. Dat de stenen werden gebruikt door chimpansees (zoals die dat ook nu wel doen) is daarom vrijwel zeker.

De chimpansees moeten de stenen hebben gebruikt om noten te kraken. Dat blijkt onder meer uit de restanten van zetmeel die op de stenen zijn achtergebleven. Het zetmeel is afkomstig van noten die ook nu het hoofdbestanddeel vormen van chimpansees. Hoewel het gaat om ruw bewerkte en grote stenen, moeten de chimpansees er toch handig mee hebben kunnen omgaan, want het op de juiste wijze kraken van de noten is een moeilijke opgave. Stukslaan van de bast vereist namelijk een kracht van soms wel meer dan 1000 kg, terwijl de noten zelf natuurlijk niet mogen worden verpletterd. Inmiddels is bekend dat sommige chimpansees nu dezelfde techniek toepassen; hun leertijd daarbij bedraagt veelal niet minder dan 7 jaar!

Chimpansees dragen de kennis nu in sociale contacten over. Zo moet dat vroeger ook zijn gebeurd. Waarschijnlijk gebeurde dat al voordat de mens en de chimpansee zich van de gezamenlijke voorouder afscheidden. Dat ze het van elkaar afgekeken hebben, lijkt onwaarschijnlijk. De onderzoekers sluiten echter ook niet uit dat zowel de mens als de chimpansee de techniek onafhankelijk van elkaar hebben ontwikkeld. Hoe dan ook, het is duidelijk dat (een primitieve vorm van) mijnbouw geen exclusieve activiteit van de mens is.

Referenties:

Mercader, J., Barton, H., Gillespie, J., Harris, J., Kuhn, S., Tyler, R. & Boesch, Chr., 2007. 4,300-Year-old chimpanzee sites and the origins of percussive stone technology. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States 104, p. 3043-3048.