In het noordwesten van de VS zagen toeschouwers een vurige streep aan de hemel: Stardusts capsule met gevangen komeetstaart, die met meer dan 45.000 km/h de damkring binnenkwam. Parachutes remden de lading volgens plan af. Een uur na de landing werd de capsule met helicopters geborgen vlakbij een luchtmachtbasis ten zuidwesten van Salt Lake City.

Lab en internet

Even was het zenuwen. Zou het de sonde lukken zijn lading veilig af te leveren, of kreeg Stardust te maken met hetzelfde probleem dat ruimtesonde Genesis veroordeelde tot een keiharde inslag? In 2004 wist Genesis’ landingscapsule, die gebruik maakte van soortgelijke apparatuur als Stardust, zijn remparachutes niet te openen tijdens zijn terugkeer naar aarde. De capsule vol dunne plaatjes, met daarin ionen uit de zonnewind, brak door de inslag open en raakte vervuild met woestijnzand. Dat lot bleef Stardust bespaard.

Nu NASA Stardusts lading in handen heeft, nemen onderzoekers het werk over van de vluchtleiding. De capsule met komeetstof wordt dinsdag overgebracht naar laboratoria in het Johnson Space Center in Houston (Texas). Daar worden de gevangen stofjes, gassen en korrels van Wild-2 onder andere gefotografeerd en op het internet gezet. Via het [email protected] kunnen internetters na een korte training meehelpen de gevangen komeetstaart te analyseren.

Stardust is een van NASA’s Discovery-missies, een serie projecten die met een relatief laag budget onderzoek in het zonnestelsel uitvoeren. Met de zevenjarige missie nam NASA komeet Wild-2 op de korrel. Kometen bevatten materiaal dat ouder is dan het zonnestelsel. Daarom stonden wetenschappers te popelen een wolkje komeetstaart te vangen: uit de samenstelling hopen ze af te leiden uit wat voor wolk gas en stof ons complete zonnestelsel is ontstaan.

Gestolde rook

Stardust is gebouwd rond een schepnet van aerogel, ultralicht materiaal dat zwevende gas- en stofdeeltjes zonder beschadigingen opvangt. Het materiaal bestaat voor 99,8% uit lucht en heeft een 1000 keer kleinere dichtheid dan glas. Ingevangen deeltjes in de ruimte boren door een stuk aerogel heen en komen in het materiaal tot rust. Daardoor zijn ze meteen veilig verpakt tegen de schokkerige vlucht door de aardse atmosfeer of ongelukjes in de ruimte.

Gevaar genoeg tussen de planeten. Stardust kreeg daar mee te maken in 2000, toen hij door een uitbarsting van gloeiend heet zonne-plasma vloog. De zonnevlam elektriseerde pixels in Stardust’s oriëntatie-camera. Dat apparaat leidt uit de positie van sterren aan de hemel af in welke richting de sonde kijkt. Door de zonnevlam werden sommige beeldpunten ingebrand en Stardust’s computer zag die aan voor nieuwe, onbekende sterren.

In verwarring gebracht keerde de boordcomputer Stardust met zonnepanelen naar de zon. Dat was een ingebouwde veiligheidsmaatregel om in geval van nood in ieder geval te zorgen dat de accu’s volzaten. Na een korte worsteling wist NASA de sonde weer onder controle te krijgen.

Stardust maakte in 2002 als generale repetitie voor de Wild-2 passage een vlucht langs de asteroïde Annefrank. De sonde bleef op 3000 kilometer van de vier kilometer grote asteroïde en kon daar met zijn telescoop een paar details op waarnemen. Dat was meer dan de vluchtleiding gehoopt had. Stardust was na de zonnevlam van 2000 in prima conditie. Op dus naar Wild-2!

Hét hoogtepunt van de NASA-missie was wel de scheervlucht langs Wild-2. Op 2 januari 2002 vloog de sonde door de staart van de komeet en nam stofmonsters met zijn aerogel. Vijfhonderd kilometer van de komeet wist Stardust ook foto’s van het oppervlak te maken, dat onder de kraters en scheuren zit.