Even ejaculeren in een potje zodat de dokter uitgebreid naar je sperma kan gaan zitten kijken… (On)vruchtbaarheids testen zijn niet de leukste reden om naar het ziekenhuis te gaan. Thuistesten voor spermakwaliteit bestaan al wel, maar deze zijn niet zo nauwkeurig. Voor echt vruchtbaarheidsonderzoek moeten mannen nog altijd een potje bij de kliniek afleveren. De spermaconcentratie, witte bloedlichaampjes en mobiliteit van zijn ejaculaat konden dan worden getest.

Binnenkort is dat verleden tijd: gewoon een beetje spul op een chip en een apparaatje ter grootte van een telefoon meet alles wat je arts moet weten. Makkelijker en een stuk romantischer dan met een vies blaadje in de kliniek.

Hiermee wordt de chip thuis afgelezen. De uitslag van de testen zelf wordt door de dokter aan de patiënt medegedeeld. De chip krijgt twee zijden: een druppel monster komt op de ene helft en de ander steek je in dit afleesapparaat.

Universiteit Twente

De maakster van de chip, Loes Segerink uit het Twentse lab-on-a-chip laboratorium BIOS, legt uit hoe het ding werkt. “Eerst etsen we een microkanaaltje uit in een glasplaat. Dan plaats ik twee hele kleine platina elektroden over het kanaaltje, als een soort bruggetjes. De elektroden zitten zo’n 30 micrometer uit elkaar en zijn verbonden met een meetkastje dat de stroom tussen de elektroden meet. Zodra er een spermacel door het kanaaltje zwemt, verandert de weerstand tussen die twee elektroden. Daarbij is de elektrische weerstand van een spermacel (27 ohm) anders dan van een vuiltje of een witte bloedcel (1730 ohm). Dat komt omdat spermacellen met hun 3-4 micrometer een stuk kleiner zijn dan de 10-15 micrometer dikke witte bloedcellen. Elke cel die langskomt wordt geteld, want zowel een hoge spermacel concentratie, als een flinke bloedcel concentratie zijn goede indicaties voor de vruchtbaarheid.” 40 tot 300 miljoen zaadcellen per ejaculatie is normaal, per ml is dat gemiddeld 20 miljoen cellen. Bij mannen die problemen hebben met hun vruchtbaarheid ligt dit aantal gemiddeld op minder dan 1 miljoen per ml.

Nu wordt in kleine ziekenhuizen de gezondheid van sperma nog gewoon door een labtechnicus bepaald. Gewoon door met een microscoop naar de cellen te kijken. Grotere ziekenhuizen hebben vaak wel een telapparaat, maar dat wordt ook door een laborant bediend. Naast het gebruikersgemak, zal de chip dus ook kosten schelen en een reproduceerbaar resultaat leveren.

De promovenda heeft nog meer plannen met haar chip. Zo wil ze ook de beweeglijkheid van de spermacellen gaan meten en een manier vinden om de nutteloze spermacellen (bijvoorbeeld met 3 staarten) níet mee te tellen. Over twee jaar moet de chip af zijn en kan de massa productie beginnen.

W24 is bij de onderzoekster langs geweest: