Gletsjers smelten de laatste 150 jaar als sneeuw voor de zon en worden alsmaar kleiner. Kijken we echter naar de afgelopen 10.000 jaar, dan is het een heel ander verhaal. Europese gletsjers waren voor het grootste gedeelte van die periode eigenlijk nog kleiner dan nu. Brent Goehring (Columbia Universiteit, V.S.) en collega’s verhalen hierover in de nieuwste editie van het vakblad Geology.

Alpengletsjers

De onderzoekers keken vooral naar de Rhônegletsjer in Zwitserland, de gletsjer die in het laatste glaciaal de grootste van de hele Alpen was. Rond 12.000 jaar geleden lag de gletsjer nog 12 km verder naar beneden dan nu het geval is, maar volgens onderzoek uit 2008 zou deze gletsjer rond 2100 bijna helemaal verdwenen zijn. Ook veel andere Alpengletsjers zouden rond de eeuwwisseling ophouden te bestaan.

Tenminste, als de stijging van de temperatuur in dit gebied zich doorzet en er niet meer sneeuw gaat vallen. Gletsjers zijn immers zeer gevoelig voor schommelingen in het lokale klimaat. Feit is dat in de laatste 150 jaar veel ijs verdwenen is in de Alpen. Daar waar destijds 4000-4500 km² van de Alpen bedekt was onder ijs, was er in 2006 nog maar zo’n 2000 km² over.

Verandering in de grootte van de Rhônegletsjer. Links 1870, midden 1900, en rechts 2005.

Creative Commons

Een blik op het verleden van de Rhônegletsjer laat zien dat de gletsjer de afgelopen 11.500 jaar echter kleiner was dan nu het geval is. In dat licht ziet de huidige smelt er minder alarmerend uit, zou je zeggen.

Europa

Vooral tussen 3.500-10.500 jaar geleden was de Rhônegletsjer kleiner dan tegenwoordig, blijkt uit metingen op basis van een nieuwe methode waarin C-14 en Be-10 werden gebruikt. Rond deze periode waren ook andere gletsjers in Zwitserland (Bernina, Valais, Grimsel en Engadine) kleiner dan tegenwoordig, alsook de Noorse Jostedalsbreen-gletsjer.

De reden daarvoor is bekend bij wetenschappers. Er bereikten toen namelijk meer zonnestralen het noordelijk halfrond – en dus ook de gletsjers – in de zomer. Als er meer sneeuw valt in de winter, hoeft dat geen probleem te zijn. Maar eerdere onderzoeken aan stuifmeel laten echter zien dat het ook droger was. Een dubbel probleem voor de gletsjers in die periode dus.

Maar liefst 83% van de gletsjers werden dunner tussen 1970 en 2004. Scandinavië was een uitzondering. Gemiddeld trokken de gletsjers zich terug met 31 cm per jaar.

Creative Commons

In Nieuw-Zeeland was het een totaal ander verhaal. De gletsjers waren daar in de afgelopen 10.000 jaar juist veelal groter ten opzichte van tegenwoordig. In de zuidelijke zomer kwamen hier namelijk minder zonnestralen binnenvallen.

Zon

Op een tijdschaal van duizenden jaren speelt de zon dus een cruciale rol in de grootte van gletsjers. Vanaf 1850 is de opwarming van de aarde echter de meeste bepalende factor; een veel kortere tijdschaal dus. De meeste gletsjers trekken zich daarom terug. Mocht het weer kouder worden op aarde, dan zullen gletsjers zich weer uitbreiden zoals bijvoorbeeld in de jaren zeventig gebeurde in de Alpen.

Het percentage groeiende Italiaanse en Zwitserse gletsjers van 1925-2005.

Zie ook:

• Gletsjer verdwijnt in honderd jaar (Kennislinknieuws)
• Alpengletsjers smelten af (Kennislinknieuws van NGV Geonieuws)
• Gletsjers als thermometers uit het verleden (Kennislinkartikel)
• Dunnere gletsjers op Groenland (Kennislinknieuws van NGV Geonieuws)
• Groenlandse glijbaan vertraagt (Kennislinkartikel)
• Groenland stijgt door smeltend ijs (Kennislinkartikel)
• Alpengletsjers smelten af (Kennislinkartikel van NGV Geonieuws)
• Gletsjers bepalen hoogte gebergte (Kennislinkartikel)
• Klimaatverandering (Kennislinkdossier)