Zijn kaken lijken wel slagtanden, maar een termiet gebruikt ze om overal doorheen te vreten. Maar het enige dat hij echt lekker vindt, is hout.

Steve Velo, Flickr.com

Nederlanders hebben niet veel last van termieten. Maar in de Verenigde Staten, Afrika en Australië zijn de insecten, die heuvels als nesten bouwen, een ware plaag. En ze vreten zich overal doorheen – complete gebouwen, elektriciteitskabels, plastic rioleringsbuizen; en de lijst gaat door. Maar een termiet eet namelijk het liefst houtachtige planten. Of gewoon hout. Daarom hebben boeren er in het bijzonder veel last van. Als termieten altijd hun zin kregen, vraten ze binnen enkele weken hele akkers kaal.

Nu bestrijden boeren de termieten vaak met gif, maar volgens een groep Amerikaanse chemici van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) en biologen van de Universiteit van Boston kan het ook zonder gif. De onderzoekers vonden een afgeleide van glucose – een soort suiker – die het afweersysteem van termieten platlegt. Daardoor hebben vooral schimmels vrij spel. De schimmels toveren zo’n levendige termietenheuvel in enkele dagen om tot een kerkhof.

Termietenheuvels worden best groot. Je kunt ze daarom eigenlijk niet missen. Spuit er het nieuwe over, en de termieten zullen gauw het loodje leggen. Zonder de natuur eromheen schade toe te brengen.

vtveen, Flickr.com

De speciale glucose, GDL genaamd, is veilig voor de natuur (het wordt al jaren als conserveermiddel in eten gebruikt) en erg makkelijk te gebruiken: sproei gewoon de termietenheuvel onder. Dat werkt omdat een deel van het afweersysteem van een termiet in hun nest zit; en niet in de dieren zelf.

Het afweersysteem in de termietenheuvel is best bijzonder, en werkt een beetje als een vaccinatie. Het begint bij de termiet zelf; die scheidt een eiwit af dat hij in de wanden van de heuvel verwerkt. Wanneer dat eiwit een schimmel of bacterie tegenkomt, knipt hij bepaalde stukjes ervan af. Als een termiet dan in contact komt met zo’n stukje onschadelijke schimmel, bereidt het lichaam van het insect zich voor op een schimmelaanval, waardoor hij alvast immuun is. Zo werken griepvaccinaties bij mensen ook. Het glucosestofje dat de onderzoekers hebben gevonden, zet de vaccinatiemogelijkheid uit, waardoor de termieten veel sneller ziek worden.

De wetenschappers denken het wapen ook op andere insectsoorten werkt, omdat ze qua afweer met termieten overeenkomen. Of het uitschakelen van wespennesten ook met het suikerstofje kan, weten ze nog niet zeker.