Chronische pijn heeft een enorme impact op het dagelijks leven. Pijnbestrijding daarom ook. Een casus die op dr. Martin Bauer, destijds beginnend anesthesioloog in Berlijn, veel indruk maakte was die van twee echtelieden die bij een verkeersongeluk allebei een been waren verloren. Het echtpaar leed al twintig jaar aan fantoompijn. Bauer kon de pijn bij de vrouw met 80 procent verminderen, de man werd zelfs helemaal pijnvrij.

Twee wegen

In Nederland leerde Bauer als fellow aan het Rotterdamse Erasmus mc nog meer over de behandeling van pijn. “Nederland loopt in de wereld voorop met pijnbestrijding. In Duitsland is er veel minder aandacht voor. Daar wordt invasieve pijnbestrijding vaak overgelaten aan neurochirurgen. Die doen het er dan bij, maar hun interesse ligt hier meestal niet”, vertelt hij, af en toe nog een woordje Duits gebruikend. Sinds 2006 werkt Bauer in het LUMC. Samen met zijn twee collega’s en kamergenoten dr. Jürgen Fleisch en dr. Mischa Simon heeft hij dit jaar een nog altijd groeiend pijnbehandelcentrum opgezet, gevestigd in de portocabins op b1.

De drie stafleden van het pijncentrum hebben hun opleiding gehad in verschillende centra in Nederland, Duitsland en Amerika. “Dat heeft veel meerwaarde”, aldus Bauer. “We hebben weleens discussies over behandelingen, maar in de pijnbestrijding zijn er altijd minstens twee wegen die naar Rome leiden. Er is op dit gebied ook nog te weinig evidence-based.”

Bewegingsangst

Pijnbestrijding is niet makkelijk, maar dat maakt het een uitdaging, vindt Bauer. “Een hoge bloeddruk kun je meten, maar bij pijn moet je afgaan op wat de patiënt erover zegt. Bovendien spelen er factoren door elkaar heen: genetische, lichamelijke traumatische, en psychologische. Bij pijn die vaak als puur lichamelijk wordt gezien, spelen meestal ook psychologische factoren. Maar andersom geldt dat ook.” Zichtbare schade is vaak niet representatief voor de pijn die iemand ervaart. “Soms is er schade te zien, maar heeft iemand geen klachten, terwijl er bij een ander met pijn niets te vinden is.”

De eerste optie bij pijn is meestal een medicijn. Helpt medicatie niet, dan komt invasieve geneeskunde in beeld. Bauer: “Sinds vorig jaar hebben we een ok tot onze beschikking waar we twee keer per week invasieve ingrepen verrichten. We behandelen hier bijvoorbeeld aangezichtspijn en alle soorten pijn die gerelateerd zijn aan de wervelkolom, vooral lage rugpijn en nekklachten. Met een speciale techniek, radiofrequentie-ablatie, blokkeren we de zenuwen die de pijn doorgeven voor een paar maanden. We adviseren de patiënt gedurende die tijd zoveel mogelijk te bewegen. Vaak is de chronische pijn namelijk het gevolg van het vermijden van bepaalde bewegingen vanwege acute pijn. Er ontstaat een vicieuze cirkel doordat spieren verslappen en bewegen steeds meer pijn gaat doen. Het beste is daarom onder begeleiding van een fysiotherapeut de bewegingsangst te overwinnen.”

Topniveau

De huisarts of specialist kan patiënten met pijn verwijzen naar het spreekuur van de pijngroep. Maar er worden ook consulten gedaan voor patiënten die zijn opgenomen. Vrijwel alle soorten pijn kunnen nu in het LUMC behandeld worden: van de neuropathische pijn (zenuwpijn) van diabetespatiënten tot de pijn die een groeiende tumor kan veroorzaken. “Belangrijk is de patiënt goed te begeleiden en realistische verwachtingen te scheppen”, aldus Bauer. In zijn werk is hij ambitieus. Samen met collega’s Fleisch en Simon probeert hij de financiering rond te krijgen voor apparatuur waarmee de nieuwste invasieve ingrepen gedaan kunnen worden. Bauer: “Dan kunnen we ook patiënten die lijden aan neuropathische pijn door het complex regionaal pijnsyndroom invasief behandelen. Dan bereiken we echt de top van de invasieve pijnbestrijding in Nederland.”

Zie ook:

• Chronische pijn bij kinderen vaak ‘psychisch’ (Kennislinkartikel ism NIBI)
• Vicieuze cirkels van stress, pijn en vermoeidheid (Kennislinkartikel van Cicero)