Biddende man
Biddende man. Brons, Grieks, 1580-1475 v.Chr., gevonden op Kreta, h. 14 cm.
Dit beeldje is het oudste bronzen voorwerp uit de Grieks-Romeinse collectie van het Rijksmuseum van Oudheden. Het is gemaakt op Kreta, ten tijde van Minoïsche beschaving, die tussen 2000 en 1450 v.Chr. haar grootste bloei kende. Het is gevonden bij de ruïnes van het paleis van Phaistos. De voorgestelde man draagt een lendenschort en een platte hoed. Hij houdt zijn handen voor de borst en gezicht, zodat het lijkt alsof hij aan het bidden is. (Tekst: Rijksmuseum van Oudheden)
Mannenhoofd van Cyprus
Mannenportret, kalksteen, vijfde eeuw v.Chr., gevonden op Cyprus, h. 34 cm.
Dit portret maakte ooit deel uit van een levensgroot beeld. Waarschijnlijk stond het beeld opgesteld bij een tempel of heiligdom, als geschenk voor de godheid die daar werd aanbeden. Vanwege de grote afmetingen was het kostbaar. De schenker moet behoord hebben tot een van de rijkste families van het vijfde-eeuwse Cyprus. In die periode stond het eiland onder bewind van de Perzen, die naast hun gezag ook hun beeld- en vormentaal meenamen naar de Griekse wereld. Dat laat zich zien in dit portret. Naast de typische Grieks-Archaïsche stijlkenmerken zoals de amandelvormige ogen en ‘archaïsche’ glimlach, heeft de man, geheel volgens de mode aan het Perzische hof uit die tijd, een gestileerde golvende baard en kapsel. Dit beeld is nieuw in de collectie, en speciaal aangekocht omdat het de interactie tussen verschillende culturen mooi weergeeft. (Tekst: Rijksmuseum van Oudheden)
Naakte Venus
Venus. Marmer, Grieks, 300-100 v.Chr., h. 60 cm.
Het eerste realistisch weergegeven naakte vrouwenbeeld in de geschiedenis is de Aphrodite (Latijn: Venus) van de beroemde beeldhouwer Praxiteles, uit de vierde eeuw v.Chr. De godin staat op het punt om een bad te nemen en probeert met een hand haar naaktheid te verbergen. In navolging zijn vele naakte Venusbeelden gemaakt, zoals deze van het type Venus Capitolina, waarbij de godin beide handen beschermend voor haar lichaam houdt. (Tekst: Rijksmuseum van Oudheden)
Dronken Dionysos
Dionysos. Marmer, Hellenistisch, ca. 100 na Chr., gevonden in Izmir (Turkije), h. 81 cm.
Deze kop maakte ooit deel uit van een kolossaal beeld van Dionysos, de Griekse wijngod. De grote levendigheid van zijn wapperende haren en zijn geëmotioneerde gelaatsuitdrukking met open mond en holle ogen zijn typerend voor de Hellenistische beeldhouwkunst. (Tekst: Rijksmuseum van Oudheden)
Cadeautje Anna Paulowna
Osiris Canopus. Albast, Hellenistisch, eerste eeuw na Chr., gevonden in Tivoli (Italië), h. 60 cm.
In de Egyptische stad Canopus werd Osiris vereerd in de vorm van een gedecoreerde vaas met een godenhoofd. De vaas symboliseert het vruchtbare Nijlwater. Deze bijzondere vaas uit Hellenistisch Egypte is teruggevonden in de villa van keizer Hadrianus in Tivoli. Als groot liefhebber van Egypte had hij daar een stukje van de stad Canopus laten nabouwen. In 1846 gaf Paus Pius IX de vaas ten geschenke aan koningin Anna Paulowna, tijdens het bezoek dat zij aan de Pauselijke Staat bracht.
Bruikleen: Koninklijke Verzamelingen, Den Haag. (Tekst: Rijksmuseum van Oudheden)
Askist Etrusken
Askist. Albast, Etruskisch, 200-50 v.Chr., gevonden in Volterra (Italië), 92,5 x 77 x 26 cm.
De Etrusken hadden een grote bewondering voor de kunst, cultuur en mythologie van de Grieken. Dat is ook te zien op deze askist. Het reliëf op de voorzijde laat een scène uit de Odyssee zien: links ontsnapt Odysseus uit de grot van de éénogige en mensenetende Polyphemos, rechts vlucht hij met zijn mannen in een boot. Opvallend is dat de Etruskische godin Vanth hen bijstaat. (Tekst: Rijksmuseum van Oudheden)
Romeinse Pan
Pan. Marmer, Romeins, 50-350 na Chr., h. 109.8 cm.
De natuurgod Pan is weergegeven als een naakte jongen, met horentjes op zijn hoofd. In zijn linkerhand houdt hij een panfluit, in de rechter een herdersstaf. De jeugdige god staat in een klassieke contrapost-houding, een uitvinding van de Griekse beeldhouwers in de vijfde eeuw v.Chr. Zijn gewicht rust op zijn rechterbeen, het linkerbeen is schuin opzij geplaatst. Hierdoor krijgt zijn lichaam een lichte dynamische curve. Dit beeld is een Romeinse kopie, gemaakt naar een Grieks origineel van de beeldhouwer Polykleitos. (Tekst: Rijksmuseum van Oudheden)