Jarenlange uitdroging, extreme druk, uv-straling, bevriezing, hoge temperaturen en zelfs een reis naar de ruimte. Beerdiertjes overleven het allemaal. Deze diertjes zijn slechts een millimeter groot, maar door hun enorme veerkracht zijn ze een van de succesvolste organismen. Hun geheim? Zodra er ongunstige omstandigheden zijn, veranderen ze in een opgedroogde variant van zichzelf. Ze verkeren dan in een schijndode staat die ze tot wel dertig jaar kunnen volhouden. Om wakker te worden is niet veel nodig: zodra de opgedroogde diertjes in aanraking komen met water, hydrateren ze en zijn ze binnen enkele minuten weer springlevend. Binnen het dierenrijk is zo’n opgedroogde staat niet uniek, maar wel heel succesvol. De beerdiertjes zullen waarschijnlijk nog op de aarde rondkruipen wanneer onze zon opbrandt en de mens er allang niet meer is.

“Spreid je winkansen.” Speltip zes van Holland Casino is ook direct een speltip voor evolutie. Organismen waarvan veel soorten ontstaan, worden automatisch divers en kunnen daardoor ze in allerlei omgevingen overleven. Dat geldt bijvoorbeeld voor bacteriën, maar ook binnen het dierenrijk komen zulke diverse organismen voor. Rondwormen (of nematoden) zijn de grote geografische winnaars. Deze parasitaire wormen komen echt overal voor: van de grond in je achtertuin tot diep in de zee en van de Sahara tot Antarctica. Een lokale (natuur)ramp zorgt er dus nooit voor dat de rondworm uitsterft.
Een extra voordeel voor deze beestjes in dat ze in bijna elk levend wezen op aarde leven, zo ook in een miljard mensen. Ze veranderen mee met hun gastheer. Als er in een gazellesoort bijvoorbeeld tien soorten rondwormen voorkomen en die gazelle evolueert zich tot twee afzonderlijke soorten, leidt dat tot twintig in plaats van tien nematodesoorten.

De wereld om ons heen verandert continu. Organismen die zich eenvoudig aanpassen aan die nieuwe omstandigheden, voorkomen dat ze uitsterven en blijven dus voortbestaan. Sommige organismen zijn die stap al voor. Neem de paardenstaart. Dit borstelige plantje is een overlever: samen met varens waren paardenstaarten een van de eerste planten op het land en ze bestaan nu, bijna vierhonderd miljoen jaar later, nog steeds. Hun uiterlijk is sindsdien niet veel veranderd, maar toch heeft hun evolutie niet stilgestaan. Door veranderingen in hun DNA ontwikkelden ze een strategie waardoor ze bestand zijn tegen allerlei stressvolle situaties, zoals hoge zoutconcentraties, zware metalen, luchtvervuiling en gebrek aan zuurstof in de aarde. Ook hebben ze geen problemen met veel of juist te weinig water.
Maar hoe kunnen paardenstaarten zo tolerant zijn? Het komt door een foutje tijdens de voortplanting waardoor de plant al zijn DNA verdubbelde. Dat maakte de genetische bedrading van de plant een stuk uitgebreider, waardoor er ineens veel meer mogelijk was. Het is net als met lego: met honderd legoblokjes bouw je een complexer huis dan met vijftig stukjes.

Micro-organismen, zoals eencellige bacteriën, zijn de oudste levensvorm op aarde. Ze bewoonden de wereld al 3,7 miljard jaar geleden en ze zijn er nog steeds. Dat komt doordat bacteriën kampioen zijn in voortplanten. Waar bij mensen één generatie ongeveer 25 jaar beslaat, is dat bij sommige bacteriën slechts 25 minuten. Eencellige bacteriën vermenigvuldigen zich door zichzelf in tweeën te splitsen. Daarbij ontstaan foutjes in het DNA, waardoor de bacteriën steeds een beetje veranderen. De snelle voortplanting van bacteriën betekent dat zij zich snel kunnen aanpassen aan veranderingen in hun omgeving. Denk maar aan antibioticaresistentie, die ontstaat in enkele dagen of weken.
Natuurlijk bestaan er ontzettend veel soorten bacteriën, dus het is eigenlijk niet eerlijk om ze allemaal in één hokje te plaatsen. Bovendien zijn er ook veel bacteriesoorten uitgestorven, dus ze zijn zeker niet onverwoestbaar. Toch blijft het feit dat bacteriën zich zo snel aanpassen aan hun omgeving een groot voordeel voor hun bestaan.