Frankenstein (1910)

De allereerste verfilming van Shelley’s boek duurt slechts vijftien minuten en stamt nog uit de tijd van de stomme film. Het is een redelijke vrije interpretatie van het verhaal. Het monster wordt hier gebrouwen in een soort ketel en dus niet met elektriciteit. Met name door die scene was de film een voorloper in het gebruik van special effects. Het is verplichte kost voor liefhebbers van filmgeschiedenis.

Filmstill uit Frankenstein (1910) toont het monster van Frankenstein in de woonkamer van zijn schepper
Thomas Edison
Bride of Frankenstein (1935, James Whale)

De tweede film van James Whale met Boris Karloff als Frankenstein is misschien nog wel indrukwekkender dan de eerste. “Het is de geboorte van camp cinema en liet zien dat een film zowel griezelig als grappig kon zijn”, zegt filmcriticus Julius Koetsier. Het is zelfs een van zijn favoriete films allertijden. Net als van regisseur Martin Koolhoven die ooit zei over deze film dat hij zelfs met de filmkennis en -technieken van nu, niets aan deze film zou veranderen.

Filmstill uit The Bride of Frankenstein (1935) toont Frankenstein en zijn bruid
Universal Pictures
Hammerfilmseries (1957-1974)

Het Britse Hammer Film Production maakte maar liefst zeven Frankensteinfilms die elk hun eigen draai geven aan het verhaal. Met name de delen geregisseerd door Terence Fischer zijn de moeite waard. In de eerste film, The Curse of Frankenstein, is Christhopher Lee volgens Frankensteinkenner Koetsier het beste en engste monster. “Niet alleen om hoe hij er uitziet, maar vooral dankzij het spel van Lee. Je ziet dat het monster zelf ook weet dat hij niet hoort te bestaan. Dat is tragisch maar maakt hem ook ultiem monsterlijk”, volgens Koetsier.

Filmstill uit Frankenstein (1957), met Christopher Lee als het beroemde gelijknamige monster
Hammer Film Production

Ook de vierde film, Frankenstein Created Woman, verdient volgens Koetsier een eervolle vermelding. “In deze film gaat het veel meer over de ziel en de vraag of je die ziel kan vangen en vervolgens in iemand anders kan stoppen.” Daarmee is het volgens Koetsier een van de interessantere en originelere interpretaties van Shelley’s boek.

Filmstill uit Frankenstein created woman, waarin de hoofdrolspeelster in de spiegel kijkt naar haar mismaakte gezicht
Hammer Film Production
Marry Shelly’s Frankenstein (1994 Kenneth Branagh)

Niet de beste verfilming, maar wel een echte nineties cult-must see. Niemand minder dan Robert De Niro speelt het monster en Helena Bonham Carter speelt Elizabeth. Zij speelt een prachtige rol, maar De Niro is als monster volgens Koetsier veel te menselijk. Frank Darabont, bekend van onder meer de Indiana Jones-films en de Shawshank Redemption, schreef deze bewerking waarin uiteindelijk Elizabeth op dezelfde wijze als het monster tot leven wordt gewekt. Al blijft ook in deze versie een tragisch einde onvermijdelijk.

Filmstill van Robert De Niro, die - met de nodige monstermake-up - de rol van het gelijknamige filmmonster vertolkt in de adaptatie van Frankenstein uit 1994.
Tristar Pictures
Frankenstein (2007, Jed Mercurio)

In deze Britse TV-film is dokter Frankenstein voor het eerst - en tot nu toe het laatst - een vrouw. Een gegeven dat natuurlijk heel mooi het vrouwelijke perspectief van de roman benadrukt. De film is een moderne interpretatie waarin geneticus Victoria Frankenstein met stamcellen haar zieke zoontje hoopt te redden. De film koppelt daarmee de spanning tussen mens en wetenschap aan recente ontdekkingen en thema’s zoals biotechnologie, klonen en genetische modificatie.

Filmstill uit Frankenstein, een Britse tv-serie uit 2007, toont een bleek, buitenaards uitziend monster van Frankenstein
Impossible Pictures