Kunstmatige intelligentie en al dan niet zelfbewuste robots spreken tot de verbeelding van menig filmmaker. Een kleine willekeurige greep uit de beste, spannendste en (te) gekste voorbeelden van films over allerlei vormen van AI en hun relatie met ‘echte’ mensen.

Het meesterwerk van Ridley Scott is nog steeds relevant. In een inmiddels voorbije toekomst - de film speelt zich af in 2019 - moet premiejager Rick Deckard (Harrison Ford) een aantal robots uitschakelen die teruggekeerd zijn naar aarde om wraak te nemen op hun maker. Tijdens zijn jacht komt hij er alleen steeds meer achter dat deze zogenoemde replicants veel menselijker zijn dan hij dacht en dus komt hij voor een aantal lastige ethische keuzes te staan. Rutger Hauer speelt in deze film een van zijn mooiste rollen als replicant leider Roy Batty.

Het kan geen verrassing zijn dat deze titel in dit lijstje terugkomt. In 1999 maakte het Wachowski-duo het eerste deel van deze trilogie over een wereld waarin AI de baas is en mensen slechts ‘batterijen’ om de AI van energie te voorzien. Om te voorkomen dat de mens in opstand komt, hebben ze een computersimulatie van onze wereld gecreëerd waarin iedereen nietsvermoedend leeft alsof het 1999 is. Neo (Keanu Reeves) wordt door het verzet uit deze illusie gewekt – met behulp van de inmiddels beruchte rode pil – en moet hen naar een overwinning leiden.

Steven Spielberg liet zich voor dit moderne sprookje inspireren door Carlo Collodi’s Pinokkio. De houten jongen die niets liever wil dan een echt jongetje worden, is misschien wel een van de eerste voorbeelden van een verhaal waarin we gedwongen worden onze eigen menselijkheid te bevragen. In de film draait het om robotjongen David (Haley Joell Osmond) die in het onwaarschijnlijke gezelschap van een androide gigolo (Jude Law) op zoek gaat naar de Blauwe Fee (Meryl Streep) die hem zijn wens een echte jongen te worden waar moet kunnen maken.

In deze Nederlandse oscarwinnaar staat niet de vraag centraal hoe menselijk een robot kan zijn, maar wordt die vraag omgedraaid. Na meerdere keren gefaald te hebben voor een captcha-test – jeweetwel: vink alle stoplichten aan om te bewijzen dat je geen robot bent – begint Lara (Ellen Parren) zich in deze korte film af te vragen of ze misschien toch een robot is.

In dezelfde periode als Ex Machina kwam dit bijzondere liefdesverhaal naar de bioscopen. Joaquin Phoenix speelt de licht depressieve Theodore die na zijn scheiding verliefd wordt op zijn virtuele assistent Samantha (Scarlett Johansson). Maar assisteert zij hem het beste door de relatie in stand te houden of kan Samantha hem beter helpen liefde te vinden in de echte wereld?

Nog een digitale romance, maar dan van Pixar. Robots WALL-E en EVE ontmoeten elkaar op de inmiddels nagenoeg vergane aarde. De ietwat hoekige en gehavende WALL-E valt als een blok voor de gestroomlijnde en moderne EVE. Samen beleven ze een onverwacht avontuur dat ze uiteindelijk brengt tot het redden van de mensheid.