Roken is populair onder schizofreniepatiënten. Niet alleen roken zij ongeveer drie keer zo vaak in vergelijking met een gemiddelde populatie, ook beginnen mensen met schizofrenie op een jongere leeftijd en krijgen ze per sigaret meer nicotine binnen. Waarom schizofrene patiënten zo’n behoefte hebben aan sigaretten is lang onduidelijk gebleven. Nu laten wetenschappers van het psychiatrisch instituut van de universiteit van Illinois in Chicago zien dat nicotine zorgt voor een vorm van zelfmedicatie. Schizofreniepatiënten die stevig doorroken hebben minder last van hallucinaties en wanen.

Vervelende blokkade

Bij de ziekte schizofrenie gaat er iets mis in de hersenen en dan met name in de frontale cortex en de hippocampus. In deze gebieden produceren de hersencellen (neuronen) helemaal niks of heel weinig van de neurotransmitter GABA. Hierdoor hebben mensen met schizofrenie symptomen als hallucinaties en wanen. Om te begrijpen hoe nicotine op dit probleem inwerkt, moet je eerst weten hoe GABA in de hersenen gevormd wordt.

GABA ontstaat uit twee verschillende bouwstenen, die worden aangemaakt door GAD-enzymen. Eén van deze enzymen, GAD67, mist bij schizofreniepatiënten door een vervelende blokkade. De stof DNA methyltransferase (DNMT) is hiervoor verantwoordelijk en het is dan ook deze stof die bij mensen met schizofrenie in verhoogde concentraties voorkomt en die door nicotine onschadelijk wordt gemaakt.

Miniem onderdeel

Nicotine werkt via nicotine afhankelijke acetylcholine receptoren. Deze receptoren komen in grote hoeveelheden voor in de frontale cortex en de hippocampus. Nicotine maakt de blokkade van DNMT ongedaan, waardoor de productie van GAD67 (en daarmee dus ook de productie van GABA) omhoog gaat. Langdurige stimulatie van de acetylcholine receptoren door het gebruik van nicotine zorgt er uiteindelijk voor dat hallucinaties en waanbeelden bij schizofrene mensen afnemen.

Dat schizofreniepatiënten die stevig doorroken ook echt van hun ziekte genezen, is een fabeltje. Schizofrenie is heel complex, onderdrukking van de GABA-productie is slechts een miniem onderdeel van de ziekte. Bovendien heeft nicotine naast zijn heilzame werking veel schadelijke effecten. De onderzoekers uit Chicago zijn bezig met het ontwikkelen van een medicijn dat specifiek werkt via de nicotine acetylcholine receptoren. Als dat lukt, is er in de toekomst misschien een veilige manier om hallucinaties en waanbeelden bij schizofreniepatiënten te onderdrukken.