De nieuwsberichtgeving op de Nederlandse televisie is de afgelopen 25 jaar sensationeler geworden. Dit is vooral te wijten aan de komst van nieuwe, commerciële nieuwsaanbieders. Nieuwe nieuwsprogramma’s zoals RTL 5 in het land en SBS Hart van Nederland verslaan meer sensationele onderwerpen zoals ongelukken en rampen dan het traditionele NOS Journaal. Maar ook het NOS Journaal is over de jaren vaker aandacht gaan besteden aan sensationele onderwerpen zoals rampen, branden, ongelukken, rellen en criminaliteit.

Nuijten deed een grootschalige inhoudsanalyse van nieuwsitems uit de traditionele nieuwsprogramma’s en de nieuwe nieuwsprogramma’s over de afgelopen 25 jaar. Hij onderzocht 3373 items uit het NOS Journaal, RTL Nieuws, SBS Het Nieuws, SBS Hart van Nederland, RTL 5 in het land en RTL Editie NL.

Voordat de commerciëlen hun intrede deden, bestond ons omroepbestel uit drie op de Nederlandse markt gerichte zenders. Met de komst van RTL Nieuws in 1989 verloor het NOS Journaal zijn monopoliepositie. Snel daarna is het aantal commerciële zenders meer dan verdubbeld, terwijl het aantal nieuwsprogramma’s verveelvoudigde. Een groot deel van de nieuwe nieuwsprogramma’s heeft een hele andere aanpak. Richtten de traditionele programma’s zich vooral op het landelijke en het internationale nieuws, nieuwe nieuwsprogramma’s als Hart van Nederland en Editie NL brengen uitsluitend lokaal en regionaal nieuws uit eigen land.

Meer sensatie werkt

Dat het nieuws sensationeler is geworden is niet alleen een kwestie van de keuze voor andere onderwerpen. Het gaat om een hele andere aanpak. Burgers worden meer aan het woord gelaten, we horen meer dramatische geluiden, het aantal shots per nieuwsitem is vergroot en we zien steeds meer close-ups. Uit onderzoek van Nuijten blijkt dat deze sensationele manier van nieuws brengen succes heeft. Het lijkt erop dat kijkers hun aandacht beter bij het onderwerp houden en dat er meer emoties worden losgemaakt dan bij een minder sensationele manier van berichtgeving.

‘Een sensationeel item gaat bijvoorbeeld over de gruwelijke moord op twee kinderen (sensationeel onderwerp), waarbij je de moeder van de kinderen huilend in beeld ziet, terwijl ze vertelt hoezeer ze getroffen is door wat er gebeurd is. Als dat item eindigt met vertraagd afgespeelde beelden en een fade out, dan hebben de makers veel gebruik gemaakt van sensatie’ aldus Nuijten. De communicatiewetenschapper geeft ook een voorbeeld van een nieuwsitem zonder sensatie: ‘Een bericht over dat het aandeel Numico gestegen is op de beurs naar aanleiding van overnamegeruchten, waarbij de beelden bestaan uit een rij Olvaritpotjes die op een lopende band voorbij komen en waarin afgesloten wordt met een grafiekje dat de koersontwikkeling over de laatste twee jaar beschrijft, kan gekenmerkt worden als niet-sensationeel’.

De oorzaak voor de toegenomen sensatie in het nieuws zoekt Nuijten in de steeds grotere concurrentie tussen nieuwsaanbieders. Daarom zijn de commerciële nieuwsprogramma’s, die veel afhankelijker zijn van hun marktpositie, over het algemeen genomen sensationeler dan het NOS Journaal.

Of de sensatiezucht zo slecht is, is nog maar de vraag. ‘Want als er nou meer mensen naar het nieuws kijken omdat het wat sensationeler is, dan is dat nog altijd beter dan dat er niemand naar het nieuws kijkt omdat iedereen het doodsaai vindt!’ aldus Nuijten.