De Noren – onder leiding van socioloog Tillman von Soest – publiceren hun resultaten in het blad Psychological Medicine.
Eerder onderzoek naar tevredenheid over plastische chirurgie zonder medische noodzaak was volgens Von Soest te beperkt. Meestal duurden de studies niet lang genoeg, waardoor tevredenheid op een langere termijn niet te onderzoeken was.
Eén eerdere studie duurde wel meerdere jaren, maar daarbij was het voor de deelnemers van begin af aan duidelijk dat er gevraagd werd naar hun tevredenheid over borstimplantaten. Daarom bestond de kans dat de deelnemers misschien sociaal wenselijke antwoorden zouden geven.
Von Soest pakte het anders aan: hij zorgde ervoor dat de deelnemers in zijn onderzoek geen idee hadden dat de vragen om plastische chirurgie gingen. Daarbij maakte hij gebruik van de langst lopende jeugdstudie in Noorwegen, ook wel de Young in Norway Longitudinal Study. Dat is simpel gezegd een enquête die al sinds 1992 aan duizenden Noorse jongeren wordt voorgelegd. Om de zoveel jaar krijgen deze mensen – nu inmiddels volwassen – nog steeds dezelfde vragenlijst.
De lijst meet dingen als hoe vaak mensen depressieve gevoelens hebben, sociaal contact leggen, in de spiegel kijken en tevreden of ontevreden zijn over hun uiterlijk en of ze zelfmoordpogingen hebben ondernomen. De enquête gaat niet over plastische chirurgie, en dus verwacht Von Soest dat de antwoorden niet door vragen naar zo’n ingreep sociaal wenselijk worden gekleurd.
Om te achterhalen wie van de jongerenstudie onder het cosmetische mes is gegaan, stuurde Von Soest na de vierde vragenronde in 2005 de deelnemers een korte enquête na, met daarin de vraag of ze in de loop van de jaren toevallig plastische chirurgie waren ondergaan, en zo ja wanneer dan. En uiteraard of ze tevreden waren met het resultaat van die operatie. Er reageerden te weinig mannen, maar wel 78 vrouwen.
Oeps: Afbeelding met id 13581 niet gevonden.
Von Soest zette van deze 78 vrouwen hun zelfbeeld en andere psychologische kenmerken op een rijtje, zowel voor als na de operatie. De meeste ingrepen waren borstvergrotingen en –verkleiningen. Precies zoals je zou verwachten waren al deze dames na de operatie meer tevreden met hun borsten.
Echter, tot Von Soests grote verrassing gold dat niet voor de mate waarin ze tevreden waren over hun hele lijf: de schoonheidsoperatie verbeterde niets aan het zelfbeeld dat de dames van hun lichaam hadden. Opvallend was dat vrouwen na een schoonheidsoperatie zich juist vaker depressief en bezorgd voelden.
Een andere verrassing was dat de keus voor een schoonheidsoperatie sowieso nauwelijks samenhing met de mate waarin een vrouw tevreden is met haar lichaam. Von Soest vergeleek namelijk ook de psychologische kenmerken van de cosmetisch geopereerde vrouwen met die van dames die nooit onder het mes zijn gegaan, maar alle vrouwen waren gemiddeld genomen even tevreden over hun lijf.
Wat motiveert een gemiddelde Noorse vrouw dan wel om een cosmetische ingreep te ondergaan? Dat is moeilijk te achterhalen, maar Von Soest kon wel zien welke factoren een rol spelen in de beslissing. Hij zag dat vrouwen met een geschiedenis van zelfmoord, zelfverminking dan wel drugsgebruik elk een drie keer zo grote kans hadden om in de groep te zitten die voor plastische chirurgie koos. Depressie bleek ook een aardige voorspeller: vergeleken bij de duizenden niet-geopereerde vrouwen zaten er in de geopereerde groep ongeveer anderhalf keer zoveel vrouwen met depressie.
Toch moeten de resultaten wat betreft Von Soest niet al te negatief worden gezien. Het Noorse onderzoek spreekt vooral over gemiddelden, en dat betekent dat het goed mogelijk is dat er vrouwen zijn voor wie een schoonheidsoperatie wél werkt. Maar ze zijn in de minderheid.
Verder nuanceert Von Soest het zo: “Het kan zo wezen dat plastische chirurgie wel degelijk een positieve invloed heeft als iemand er echt voor kiest. Dat we dat niet terugvinden in onze metingen kan liggen aan het feit dat mensen na welke operatie dan ook zich meestal slechter voelen. Verder is het mogelijk dat mensen met veel depressieve symptomen misschien niet zelf voor een operatie kiezen, maar dat hun sociale omgeving hen onder druk zet om een plastische ingreep als uitweg voor hun problemen te zien.”
Zie ook
- Designervagina (Kennislink)
- Schoonheidsidealen in de geschiedenis (Kennislink)
- Kaal, kaler, kaalst: het ideaal van het haarloze lichaam (Kennislink)
- Positief zelfbeeld belangrijke rol bij afwijzing (RUG)