Kristen Brennand en haar collega’s van de Universiteit van Pennsylvania hebben namelijk voor het eerst hersencellen van schizofrene patiënten in het laboratorium doorgekweekt. Handig, want dan kan je gewoon onder gecontroleerde omstandigheden precies zien wat er nu zo anders is aan schizofrene zenuwcellen, vergeleken bij gewone. De wetenschappers beschrijven hun resultaten in het blad Nature.
Op zich is dit al eerder gelukt bij dierlijke hersencellen met vermoedelijk schizofrene kenmerken, maar nooit voor menselijke hersencellen waarvan zeker is dat de eigenaar aan de stoornis lijdt. De inzichten uit Brennands celkweek zijn daarom veel beter toepasbaar op de behandeling van schizofrenie bij mensen.
En die nieuwe inzichten verschijnen nu al. Brennand ontdekte dat uit schizofrene zenuwcellen minder vertakkingen groeien. Die bevinding komt overeen met autopsies van overleden schizofreniepatiënten. Ook reageren de schizofrene zenuwcellen net iets zwakker op bepaalde neurotransmitters, hersenstofjes die communicatie tussen zenuwcellen bespoedigen. Verder bleek het tempo waarin schizofrene zenuwcellen bepaalde eiwitten aanmaken beduidend anders te zijn dan bij gewone zenuwcellen.
Geen spectaculaire ontdekkingen, maar het is een begin. Brennand hoopt dat haar celkweek vroeg of laat nieuwe informatie oplevert over hoe medicatie voor schizofrenie werkt en welke pillen het beste zijn. Beter nog: de onderzoeker wil via proefjes op de cellen nieuwe schizofreniegenen te ontdekken, die misschien de voorzet tot betere medicatie oplevert. Dat zou prettig zijn, want de huidige middelen remmen niet alleen psychoses en hallucinaties, maar ook normale emotionele beleving in het dagelijks leven.
Fijn is dat Brennand, om aan de schizofrene hersencellen te komen, geen schedels hoefde te openen. Dankzij stamceltechnieken kon de wetenschapper bindweefselcellen – die ons skelet, spieren en huid op de goede plek houden – van vijf schizofreniepatiënten afnemen, en deze later ombouwen tot zenuwcellen.
De stamcelmethode heeft wat weg van een tijdmachine voor de beroepskeuze van lichaamscellen. Een lichaamscel die trouw zijn taken als bindweefselcel uitvoert, kan je herprogrammeren naar zijn ongeschoolde nulstand: het is dan een stamcel geworden. Die stamcel heeft een waaier aan beroepskeuzes en kan daarom nog in elk soort cel veranderen. Toen Brennand de stamcellen verder programmeerde naar hersencellen, bleken deze, net als de eigenaar van de bindweefselcel, ook schizofreen te zijn.
Zie ook
- Schizofrenie: ziek van verwarring (Kennislink)
- Schizofrene genen (Kennislink)
- Autisme en schizofrenie hebben dezelfde oorzaak (Kennislink)
Meer biotechnologie op Ditisbiotechnologie.nl