Malaria, een ziekte die jaarlijks bijna één miljoen doden eist door van mug op mens over te springen, lijkt niet te stoppen. Waar vorige eeuw een gifbusje DDT nog voldoende was om een hele zwem malariamuggen te doden, schiet nu het meest moderne gifarsenaal tekort. Met andere woorden: de malariamug is resistent geworden.
Gif waartegen de muggen niet resistent worden heeft nog niemand uitgevonden. Biologen van Wageningen Universiteit kwamen daarom in 2004 met een verrassend alternatief: de muggendodende schimmels Metarhizium anisopliae en Beauveria bassiana. Ironisch genoeg zijn deze schimmels, net als malaria, ook parasieten. Insectenparasieten welteverstaan. Muggen die zo’n schimmel oplopen worden als herfstbladeren afgebroken.
Deze week is er goed nieuws over deze schimmels: ze blijken muggen, zelfs wanneer ze al gif-resistent waren, opnieuw gevoelig te maken voor insectengif. Dat schrijven de Wageningse onderzoekers in het tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS).
De wetenschappers zeggen dat de schimmels een hulpmiddel kunnen zijn voor malariabestrijders die veel gif gebruiken om malariamuggen te doden. Vooral waar de muggen inmiddels resistent zijn, kan op korte termijn zo’n schimmel een uitkomst bieden.
Toch verwachten de onderzoekers op de lange termijn alleen de schimmel nodig te hebben bij het tegengaan van malariabesmettingen. Volgens Bart Knols, hoogleraar tropische ziekten en medeauteur van het onderzoek, lieten eerdere proeven zien dat de schimmels eigenhandig ruim driekwart van de menselijke malaria-infecties tegenhouden.
Een mooi pluspunt van de schimmel is dat muggen er niet resistent tegen kunnen worden. Dat werkt zo. De schimmel doodt malariamuggen zo langzaam, dat de insecten tijd genoeg hebben voor seks. En dus krijgen ze nakomelingen. Al deze nazaten lijken op hun niet-resistente, zwakke ouders en zijn vatbaar voor de schimmel.
Stel dat tussen die zwakke muggen nu één resistente malariamug tussen zit, die zich niets van de schimmel aantrekt. Erg is zo’n supermug niet, want het beest krijgt geen voet aan de grond: vergeleken bij die oneindige stroom muggenlarven die wél aan een schimmelinfectie doodgaan, blijven de nakomelingen van de resistente mug in de minderheid. Met andere woorden: het gros van de muggen blijft altijd gevoelig voor de schimmelinfectie.
Zie ook
- Malaria komt naar je toe deze zomer (Kennislinkartikel)
- Nederlander te vaak onbeschermd op reis (Kennislinkartikel)
- Slimme malaria (VPRO’s Noorderlicht)
Meer biotechnologie op Ditisbiotechnologie.nl