Mammoeten, gigantische luiaards, mastodonten, sabeltandtijgers liepen allemaal rond op het Noord-Amerikaanse continent zo’n 13.000 jaar geleden. Toen de megafauna bijna helemaal en plots verdween honderd jaar later, nam de uitstoot van methaan een flinke duikvlucht. Het gros van de schetende grote beesten waren immers allemaal dood en produceerden dus geen methaan meer. Felisa Smith (Universiteit van New Mexico, VS) en collega’s suggereren zelfs dat dit uitsterven een oorzaak was van de opvolgende koude periode op aarde, het Jonge Dryas.

Methaanuitstoot

Rond 13.000 jaar geleden was de methaanconcentratie in de atmosfeer nog zo tussen de zes- en zevenhonderd deeltjes per miljard. Echter, 12.800 jaar geleden was de concentratie ineens vijfhonderd deeltjes per miljard. Dat alles op basis van bubbeltjes lucht in het Groenlandse ijs. Deze scherpe daling heeft volgens Smith en collega’s te maken met het uitsterven van de megafauna.

De methaanconcentratie in de atmosfeer over de afgelopen 16.000 jaar. De uitsterving van de megafauna en de daling in methaan lijken tegelijkertijd plaats te vinden. Ter vergelijking: de methaanconcentratie in de atmosfeer van nu is ongeveer 1.800 deeltjes per miljard (ppbv).

Felisa Smith

Om dit kracht bij te zetten, berekenden de wetenschappers hoeveel methaan de megafauna produceerde op basis van 141 Noord-Amerikaanse herbivoren die vlak voor de koude periode uitstierven. De fauna’s van andere continenten werden niet meegenomen in de berekeningen evenals carnivoren uit Noord-Amerika zelf. Waarom? Deze zouden namelijk weinig invloed hebben op de methaanconcentratie op aarde. De vermindering van de methaanuitstoot door uitsterving van de megafauna is ongeveer 9,6 teragram op jaarbasis (te vergelijken met het totale gewicht van één miljoen volwassen mammoeten). Dit zou 12,5-100% van de verlaging van de methaanconcentratie in de atmosfeer verklaren wat uniek is voor de afgelopen 500.000 jaar.

Mammoeten waren enorme beesten van soms meer dan 5 m hoog. Een Afrikaanse olifant is hierbij vergeleken een dwergje.

Creative Commons

Klimaat

Methaan (CH₄) staat bekend als een broeikasgas dat 20-25 maal effectiever is dan CO₂. De flinke daling van ongeveer 200 deeltjes per miljard zou dus een invloed kunnen hebben op de temperatuur op aarde destijds. Eerder onderzoek toonde al aan dat de wereldtemperatuur 1°C zou veranderen bij een daling of stijging van slechts 20 deeltjes methaan per miljard. De temperatuur zou dus 10°C gedaald kunnen zijn in hele korte tijdsperiode en zou dus een oorzaak kunnen zijn van de opvolgende koude periode concluderen de onderzoekers.

Helemaal geen gek idee aangezien alleen het vee op aarde al voor 20% bijdraagt aan de jaarlijkse methaanuitstoot. Mammoeten en andere leden van de megafauna waren echter wat groter en zullen ongetwijfeld meer gasuitstoot hebben gehad.