De rups van de katoendaguil is een van de ergste plagen die maïs- en katoenboeren kunnen krijgen. Maar het beestje is niet opgewassen tegen goed beveiligde Bt-planten. Nu blijkt dat wel een beetje mee te vallen.

Gyorgy Csoka, Hungary Forest Research Institute

Ze zijn er nu al een jaar of tien: genetisch veranderde (GM) planten die zelf insectengif aanmaken. Vooral in Amerika zijn deze zogenaamde Bt-gewassen behoorlijk populair. En met goede reden. Plagen van een vlindertje wiens rupsen de oogst van katoen, maïs en tomaat kunnen vernielen, blijven uit. Wanneer de rupsen van de GM-planten eten, stuiten ze op het door de mens genetisch ingebouwde beveiligingssysteem van de plant: het Bt-gif. Van het gif, dat ongevaarlijk voor mensen is, bestaan meerdere varianten om de rupsenlichaampjes voortdurend te verrassen.

De rupsen blijken nu een achterdeurtje in deze beveiliging te hebben gevonden. Bekend was al dat rupsen sommige soorten Bt-gif tolereren, maar nu blijkt die tolerantie besmettelijk: eenmaal tolerant voor gif A, dan wordt de rups ook langzaam tolerant voor gif B. Dat schrijven Amerikaanse onderzoekers in het vakblad Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS).

De kans dat deze onverwachte resistentie genetisch veranderde landbouw met Bt-gif overbodig maakt, is volgens de onderzoekers klein. De resistentie tegen het Bt-gif treedt alleen in bijzondere laboratoriumomstandigheden op, en niet in het veld. En dan nog: rupsen die in het lab resistent werden, legden nog steeds keihard het loodje wanneer ze aan twee soorten gif tegelijk werden blootgesteld. Dat is een tactiek die boeren in de praktijk veld toch al gebruiken.

Rupsen vreten niet alleen de maïsbladeren op. Ze hebben namelijk weinig moeite om zich door het zijde-achtige materiaal naar de maïskorrels zelf te eten. Zonde, want dan blijft er minder voor ons over.

romanlily, Flickr.com

Dus zo heel erg is de inbreuk in beveiliging niet. Maar een verrassing is het wel. Het schudt de GM-wereld een beetje wakker: zelfs na een succesvolle genetische modificatie moet je met slimme tactieken de rupsen voor blijven. Voorlopig werkt de combinatie van twee soorten Bt-gif in ieder geval, maar de wetenschappers pleiten ervoor om meer onderzoek naar nog sluwere oplossingen te doen.

Opvallend is dat het onderzoek is uitgevoerd door mensen die indirect geld verdienen aan de verkoop van Bt-gewassen. Een deel is zelfs gefinancierd door GM-gigant Monsanto. Maakt dat het onderzoek gekleurd of oneerlijk? Dat valt wel mee. De auteurs schrijven nergens dat Bt-gewassen met meerdere soorten gif nu meer verkocht zouden moeten worden. Sterker nog: hun geldschieters zouden met deze publicatie misschien wel eens minder winst gaan boeken dan normaal, omdat boeren zouden kunnen opzien tegen de extra te nemen maatregelen die nu blijkbaar nodig zijn om Bt-gewassen te blijven gebruiken.