Een meteoor op je hoofd: de kans is klein, maar het blijft naar. Vraag maar aan de dinosaurussen. Die legden 65 miljoen jaar geleden het loodje door de inslag van een tien kilometer grote asteroïde. Ook in het late Eoceen, 34 miljoen jaar terug, ging de aarde gebukt onder inslagen uit de ruimte. NASA maakte in februari bekend dat het niet alle gevaarlijke asteroïdes op kan sporen zonder een miljard dollar aan extra budget.

Gordel

Het regent rotsen uit de ruimte. Ons zonnestelsel zit vol ijzig gesteente, soms centimeters en soms kilometers groot. De meeste asteroïdes draaien rondjes rond de zon in de asteroïdengordel tussen Mars en Jupiter. Van tijd tot tijd slingert de zwaartekracht van een collega-rots of van reuzenplaneet Jupiter een asteroïde uit de gordel. Ook uit de veel verder gelegen Oortwolk kunnen kometen richting de zon duiken.

Gelukkig beschermt de atmosfeer tegen de meeste asteroïde-inslagen. Tijdens de duik door de atmosfeer verpulveren die door de hitte van de luchtwrijving. Rotsen onder de één meter doorsnee vergaan voor de landing. Alleen grote jongens halen de grond: jaarlijks valt zo’n 10 ton aan materiaal op aarde. En soms veel meer.

De dinododer van 65 miljoen jaar geleden was volgens wetenschappers zo’n 10 kilometer breed en niet de enige in zijn soort. Met geautomatiseerde telescopen willen onderzoekers alle gevaarlijke aardscheerders opsporen. Tot nu toe is maar een paar grote asteroïdes bekend die de baan van de aarde kruisen. NASA wil gespecialiseerde telescopen bouwen om álle ramprotsen te vinden. Dat kost volgens de organisatie één miljard dollar, waarnemingstijd reserveren bij bestaande telescopen alsnog een half miljard.

Sterrenkundigen sporen asteroïdes op met telescopen die regelmatig foto’s van de nachthemel maken. Asteroïdes zijn te zien als snel bewegende lichtpuntjes tegen de achtergrond van stilstaande sterren. Radartelescopen onderzoeken de baan, samenstelling en grootte van de nieuwe asteroïde. Met die metingen schatten onderzoekers van projecten als LINEAR en Spaceguard of de steen ooit op de aarde zal knallen.

Jarenlange winter

Door films als Deep Impact weet iedereen wat er gebeurt als een grote asteroïde inslaat. De explosie van de dinododer was sterker dan 2 miljoen kernwapens en veroorzaakte gigantische tsunami’s, aardbevingen, gesmolten rots die de lucht invliegt en honderden kilometers verder neerkomt. De inslag wierp ook tonnen stof de atmosfeer in. Dat bleef jarenlang zweven en kaatste veel binnenkomend zonlicht terug. Daardoor werd het op aarde een stuk kouder. Wie een grote inslag overleeft, moet in de jaren erna rekening houden met voedseltekort omdat planten slecht groeien.

Inslag in 2036?

De bekendste bedreiging in de ruimte is op dit moment de 250 meter grote rots Apophis. Die werd in 2004 ontdekt en kan bij een inslag wel een stad, maar geen beschaving vernietigen. Sterrenkundigen berekenden dat Apophis misschien in zou slaan in 2029, maar stelden dat bij na nieuwe metingen. Door de zwaartekracht van de aarde kan Apophis tijdens de scheervlucht in 2029 wél afbuigen naar een nieuwe omloopbaan. Daar hoort een inslagkans in 2036 bij van maar één op 45.000. No worries, toch?

Van Apophis hebben we weinig te vrezen. Het echte gevaar komt van nog onbekende ruimterotsen op ramkoers. Inslagen waren er genoeg in het verleden, soms in complete buien zoals tijdens het late Eoceen, 34 miljoen jaar terug. De inslagkraters zijn nog zichtbaar voor wie weet waar hij moet kijken. Het zit er dik in dat we ook in de toekomst asteroïden op ons dak krijgen.

Als we een aanstormende asteroïde op tijd zien, kunnen we proberen onszelf te redden. De rots opblazen met kernwapens helpt niet: de brokstukken blijven op koers en raken alsnog de aarde. De asteroïde afbuigen is een veel beter idee. Dat kan door er met ruimteschepen aan te trekken, of door beschieting met een laserkanon. De verdampte rots schiet dan de ruimte in, maar duwt tegelijkertijd de asteroïde de andere kant op. Begin jaren vantevoren en door het opgetelde effect van zulke kleine zetjes mist asteroïde de aarde. Weer een dag waarin we geen dino’s worden.