Musici krijgen concurrentie. Deze zomer presenteerde de Japanner Atsuo Takanishi de robotfluitist, waaraan hij enkele jaren gewerkt heeft. De robot kan met recht een ‘echte fluitist’ worden genoemd: hij heeft een tong, lippen, longen, ogen, armen, vingers, alles wat je nodig hebt om écht muziek te kunnen maken. Takanishi maakte wiskundige modellen van zaken als de lipspanning en de beweging van de vingers.
De robot past zijn lipspanning aan, de hoeveelheid lucht die hij door zijn longen blaast kiest hij zorgvuldig, en met zijn vingers bedient hij heel precies de kleppen van de fluit. Dit alles om een optimaal geluid te creëren. In de ogen van de robot zitten twee camera’s; het vernuftige systeem stelt de robot in staat om tijdens het spelen contact te maken met andere musici of met het publiek. Klik hier voor een filmpje van de robotfluit.
De robotfluit. Foto: Takanishi Lab
Takanishi, werkzaam aan de Waseda University in Tokyo, werkte samen met professionele musici om goed in kaart te brengen onder welke omstandigheden de beste fluitklank ontstaat. Takanishi vertaalde met zijn team de geluiden in wiskundige formules. De robotontwikkelaars konden hun robot vervolgens zo programmeren dat de gewrichten en organen van de robot op dezelfde manier werken als die van een beroepsfluitist, ten einde een nagenoeg perfecte klank te kunnen realiseren.
Er zijn erg veel verschillende posities van de lippen, snelheden van de luchtstroom door de longen, posities van de vingers, enzovoorts… Vele combinaties moesten worden uitgeprobeerd en het duurde dan ook jaren voordat Takanishi de perfecte balans had gevonden.
Boven: een arm en het gezicht. Onder: de handen en de techniek van de lippen.
Motivatie
Waarom besteedt iemand zoveel tijd aan een robotmusicus? Om uiteindelijk alle symfonieorkesten weg te bezuinigen en de conservatoria op te doeken? Natuurlijk niet. Takanishi geeft drie redenen voor zijn werk. Ten eerste maken dit soort robots het mogelijk om de motoriek van het menselijke lichaam beter te begrijpen. Ten tweede is het een opmaat voor het ontwikkelen van robots die menselijke emoties kunnen nabootsen en beantwoorden. Ten slotte is het ontwikkelen van robotmusici ook nuttig om robots met een ‘specifieke taak’ te verbeteren. De ‘klassieke robot’, met een taak als ‘breng dit’ of ‘speel dit schaakspel en win’, kan daardoor steeds complexere taken aan, zoals verplegen in een ziekenhuis.
Andere robotmusici
Andere robotspecialisten hebben eerder vergelijkbaar werk gedaan. In mei van dit jaar dirigeerde een Honda robot het Detroit Symphony Orchestra. Takanishi is inmiddels bezig met een saxofonist. Hij verwacht daarmee sneller klaar te zijn dan met de fluitist. Hij is nu 52 en hij hoopt een compleet orkest te hebben als hij met pensioen gaat.
Het Detroit Symphony Orchestra musiceert onder leiding van een Honda robotdirigent.