Het medicijn ritalin wordt vaak voorgeschreven bij kinderen met ADHD. Het gebruik ervan wordt echter ook geassocieerd met slaapproblemen. Dr. Michelle M. Solleveld, onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam, onderzocht of langdurig gebruik van ritalin een effect heeft op de slaapkwaliteit van haar gebruikers.
Eerdere onderzoeken leken aan te tonen dat ritalin een negatief effect heeft op de nachtrust van iemand met ADHD. Maar deze onderzoeken duurden nooit langer dan zeven weken. Het onderzoek van Solleveld en haar collega’s duurde met zestien weken niet alleen langer dan de voorgaande onderzoeken, haar proefpersonen hadden ook allemaal nog niet eerder ADHD-medicatie ontvangen.
De ene helft van een groep jongens tussen de tien en twaalf jaar met ADHD kreeg zestien weken lang een medicijn met een oplopende hoeveelheid methylfenidaat – het werkzame bestanddeel van ritalin – de andere helft kreeg een placebo (nepmedicijn). De jongens moesten drie keer een slaapdagboek bijhouden; voor, halverwege en een week na het onderzoek. Ook moesten ze een actigraaf tijdens het slapen dragen. Een actigraaf is een horloge dat bewegingen tijdens het slapen meet.
Effectief slaapmiddel of reboundeffect?
De resultaten van Sollevelds onderzoek waren opmerkelijk: er leken gedurende de onderzoeksperiode geen relevante slaapproblemen op te treden bij de testgroep. Sterker nog: een week na het beëindigen van de studie leek de groep die zestien weken lang ritalin had ontvangen juist beter te slapen.
Hoe zijn deze resultaten te interpreteren? Je zou de conclusie kunnen trekken dat het gebruik van ritalin op de lange termijn juist een positief effect heeft op de nachtrust van haar gebruikers. Maar het is opmerkelijk dat dit eigenlijk tegenovergestelde effect werd gemeten, een week nadat de jongens geen medicijnen meer toegediend kregen. Dit zou ook kunnen wijzen op een zogenaamd ‘reboundeffect’, waarbij het plotselinge stoppen met medicatie kan leiden tot het optreden van een versterkt tegenovergesteld effect. Vervolgonderzoek zal hier meer duidelijkheid over moeten geven.