Twee Nederlandse onderzoekers, Miranda Boone van de Universiteit Utrecht en Martin Moerings van de Leidse Universiteit luiden de noodklok. In een vakblad voor justitiemedewerkers constateren zij een explosieve groei van het aantal gedetineerden. Die wordt volgens de onderzoekers vooral veroorzaakt door een steeds repressiever beleid in Nederland. Binnen Europa heeft alleen Groot-Brittannië meer gevangenen per 100.000 inwoners.

Probleemgroepen

Criminoloog Martin Moerings signaleert vier probleemgroepen die steeds vaker en langer achter de tralies verdwijnen: asielzoekers die wachten op uitzetting, kleine criminelen zoals drugsverslaafden, ontspoorde jongeren en tot slot tbs-ers, mentaal gestoorden die doorgaans wel serieuze misdrijven hebben begaan.

De Nederlandse wetgeving is de laatste jaren zo aangescherpt dat bijvoorbeeld kleine criminelen voor kruimeldiefstal toch twee jaar achter de tralies kunnen worden gezet. Zo kunnen drugsverslaafden die veel overlast veroorzaken twee jaar in ‘preventieve hechtenis’ worden geplaatst, ofwel in de cel verdwijnen.

Ook uitgeprocedeerde asielzoekers verdwijnen tegenwoordig achter de tralies in afwachting van hun uitzetting die vaak maanden op zich laat wachten. Ontspoorde jongeren kunnen ook zonder dat ze voor een misdaad zijn veroordeeld door de rechter in jeugdinrichtingen worden geplaatst. Maar volgens Martin Moerings biedt dit repressieve beleid slechts een tijdelijke oplossing omdat het niet op de problemen zelf ingaat.

Mensenrechten

Voor tbs-ers bestaat een chronisch tekort aan behandelingsplaatsen, ontspoorde jongeren moeten vaak veel te lang wachten op professionele begeleiding, en met een effectief uitzettingsbeleid voor asielzoekers wil het ook nog steeds niet vlotten. Nederland heeft dus de neiging om de problemen op te lossen door de mensen op te sluiten.

Moerings ziet een duidelijk verband met de toegenomen roep om rust, orde en veiligheid op straat. Maar volgens hem strookt het beleid niet altijd met de mensenrechten. “Straffen moeten in verhouding staan tot het gepleegde misdrijf”, benadrukt de criminoloog. Maar als je kleine criminelen twee jaar opsluit voor kruimeldiefstal strookt dat niet met de mensenrechten.

Niet serieus

De onderzoeker signaleert nog een probleem. Nederland kent een sterke traditie op het gebied van reclassering. Het Nederlandse systeem is er altijd op gericht geweest om gevangenen uiteindelijk weer op een verantwoorde manier te laten terugkeren in de maatschappij. “Maar door mensen gewoon op te sluiten neem je dat principe niet meer serieus”, zegt Moerings.

Opsluiting en allerlei vormen van preventieve hechtenis bieden dus slechts een schijnoplossing en schuiven de echte problemen per saldo alleen maar vooruit.