Ozonverlies wordt in kaart gebracht door de diepte en het oppervlak van het gat in de ozonlaag te meten. Het ozongat is dit jaar 28 miljoen vierkante kilometer. ’Zo’n groot verlies van ozon wordt veroorzaakt door lage temperaturen in de stratosfeer, in combinatie met zonlicht’, aldus ESA’s atmosfeerwetenschapper Claus Zehner. ‘Dit jaar daalde de temperatuur boven Antarctica tot de laagste temperatuur sinds 1979.’

De ozonlaag beschermt ons tegen schadelijke UV-straling van de zon en bevindt zich ongeveer 25 kilometer boven de grond. Het laatste decennium is de ozonlaag met ongeveer 0,3 procent per jaar geslonken. Daarmee neemt het risico op huidkanker, staar en schade aan het zeeleven toe.

Ozonverlies wordt veroorzaakt door vervuiling in de atmosfeer, bijvoorbeeld door chloor van menselijke producten (CFK’s). Deze vervuiling is nog steeds niet verdwenen, ondanks een verbod op het gebruik van CFK’s uit 1987.

Ozongat

Het ozongat ontstaat sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw jaarlijks in de lente (bij ons is het dan herfst) boven het Zuidpoolgebied. Het ozongat ontstaat doordat ozon wordt afgebroken door het chloor dat afkomstig is uit chloorfluorkoolstoffen (CFK’s), die vroeger werden gebruikt in onder meer spuitbussen en koelkasten. Voor de snelle afbraak van ozon moet het zeer koud zijn en is zonlicht nodig. Aan deze voorwaarden wordt in het vroege voorjaar op de Zuidpool voldaan. Dit jaar is de temperatuur in het ozongat boven het Zuidpoolgebied lager dan ooit sinds het begin van de satellietmetingen in 1979, wat het extreme ozonverlies van dit jaar mede verklaart.

Herstel op termijn?

CFK’s worden sinds eind jaren tachtig nauwelijks meer gebruikt en de hoeveelheid CFK’s in de atmosfeer neemt al enkele jaren langzaam af. De verwachting is dan ook dat het ozongat in de loop van deze eeuw zal herstellen. Het herstel wordt echter vertraagd door een geleidelijke afname van de temperatuur in de ozonlaag, die het gevolg is van het door de mens veroorzaakte broeikaseffect. Dit effect leidt tot hogere temperaturen nabij het aardoppervlak, maar juist tot lagere temperaturen op de hoogten van 10 tot 25 km waar de ozonlaag zich bevindt.

‘Langetermijnmetingen van ozon zijn heel belangrijk om het herstel van de ozonlaag te monitoren’, zegt Zehner. ‘Dat herstel wordt verwacht rond het jaar 2060.’