Bij de onderzoeksgroep Moleculaire en Computationele Toxicologie van de Vrije Universiteit Amsterdam voerde dr. Jan Commandeur onderzoek uit naar de manier waarop XTC door enzymen in het lichaam wordt afgebroken. "Er zijn tussen mensen soms heel grote verschillen in de snelheid van die afbraak. Dat komt doordat ongeveer 10% van de mensen door een erfelijke afwijking een enzym mist dat betrokken is bij de afbraak van veel geneesmiddelen. Dit afbraakenzym, met de ingewikkelde naam CYP2D6, speelt ook een belangrijke rol in de afbraak van XTC. Bij mensen die dit enzym missen zal een XTC-pil waarschijnlijk dus een andere uitwerking hebben dan normaal.”
De kleur van chemie
Dit artikel is afkomstig uit het hoofdstuk ‘High’ uit de VU-uitgave ‘De kleur van chemie’, een bundeling van informatieve brochures voor havo/vwo scholieren.
Nieuwe geneesmiddelen
Kennis van afbraak-enzymen is vooral van groot belang bij het ontwerpen van nieuwe geneesmiddelen, aldus Commandeur. “In ons onderzoek proberen we op te helderen wat de structuur is van CYP2D6. Als we die weten, kunnen we voorspellen of een nieuw geneesmiddel door dit enzym zal worden afgebroken. Dat is ongewenst, want dan is er een behoorlijke kans dat 10% van de patiënten (namelijk degenen die dit enzym niet hebben) vervelende bijwerkingen zal krijgen."
Het probleem is dat het enzym zo ingewikkeld is gevouwen dat de structuur niet rechtstreeks is te bepalen. Daarom is een ruimtelijk computermodel van CYP2D6 ontworpen, dat zo goed mogelijk overeenkomt met het echte CYP2D6-enzym.
“De bedoeling is natuurlijk dat het computermodel dezelfde uitkomsten geeft als de laboratoriumproeven met het enzym. Als dat niet zo is, moet je het computermodel aanpassen. Uiteindelijk lijkt het model dan zo goed mogelijk op de vorm van het echte enzym.”
Reageren in de computer
Met een goed werkend computermodel is de werking van een potentieel geneesmiddel te testen nog voordat het werkelijk gemaakt is:"We kunnen een molecuulmodel van de geplande stof al in de computer met het enzym laten ‘reageren’. Voorspelt de computer dat het geneesmiddel aan het enzym bindt, dan heeft het weinig zijn het daadwerkelijk te gaan maken.”
Vrije Universiteit Amsterdam
Het boek ‘De kleur van chemie’ werd in 2007 uitgegeven door de Faculteit der Exacte Wetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam (Afdeling Scheikunde en Farmaceutische Wetenschappen). Het is een geactualiseerde bundeling van informatieve brochures voor havo/vwo scholieren. Ze belichten de rol van de scheikunde op tal van gebieden.