Jongeren van 11 leven nog tamelijk gezond. Maar tussen hun 11de en 16de verandert dat. Ze hebben met 16 jaar meer emotionele- en gedragsproblemen, vertonen meer riskant gedrag (drinken, roken, blowen) en hebben een ongezondere leefstijl. Dat blijkt uit het Nederlandse deel van het internationale HBSC-onderzoek (Health Behaviour in School-aged Children), dat in 2005 voor de tweede keer werd uitgevoerd door het Trimbos-instituut, in samenwerking met het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en de Universiteit van Utrecht.

De scholieren vinden het zelf overigens wel meevallen: 80% noemt zijn of haar gezondheid goed of uitstekend. Toch zegt zo’n 60% van de scholieren dat zij in de afgelopen maand medicijnen hebben geslikt voor bijvoorbeeld hoofdpijn of slaapproblemen. En ongeveer 40% van alle scholieren heeft vaker dan eens per week last van psychosomatische klachten – klachten die voortkomen uit psychische problemen – , zoals hoofdpijn, buikpijn, nervositeit of slaapproblemen.

Meisjes worden tussen de 11 en 16 een stuk ongezonder

Vooral bij meisjes verandert er veel tussen de 11 en 16. Meisjes gaan in die periode ongezonder eten en minder bewegen. Ze hebben ook meer psychosomatische klachten en ervaren meer druk door schoolwerk. Als je het gedrag van 16-jarige meisjes vergelijkt met hun mannelijke leeftijdsgenoten, dan blijken de verschillen mee te vallen. Zo roken, blowen en drinken meisjes en jongens ongeveer evenveel.

Wel hebben meisjes veel vaker emotionele problemen dan jongens. In het voorgezet onderwijs heeft bijna een kwart van de meisjes serieuze emotionele problemen en van de meisjes van 16 jaar zelfs één op de drie. Jongens hebben meer gedragsproblemen.

VMBO’ers zijn belangrijkste risicogroep

Ook leerlingen van de beroepsgerichte opleiding binnen het VMBO maken tussen 11 en 16 jaar een negatieve verandering door. Op hun 16de zijn ze zelfs wat betreft gezondheid de belangrijkste risicogroep. Zij hebben over de hele linie aanzienlijk meer problemen, vertonen meer risicogedrag en leven minder gezond.

Veel van deze verschillen tussen 11 en 16-jarigen werden enkele jaren ook al gevonden, toen het onderzoek voor de eerste keer werd gehouden. Het Trimbos-instituut noemt het onrustbarend dat de verschillen zo groot blijven. Er is nog veel gezondheidswinst te behalen. En het lijkt er op dat als het gaat om het voorkómen van ongezonde leefstijl, de vroege puberteit cruciaal is.