Bij baby’s van drie tot vijf maanden is al een sekseverschil te zien in ruimtelijk inzicht. Jongetjes bleken beter te scoren op een primitieve test waarbij twee- of driedimensionale objecten in gedachten geroteerd moeten worden. Dat ontdekten twee onderzoeksduo’s – David Moore en Scott Johnson, en Paul Quinn en Lynn Liben – onafhankelijk van elkaar. Het is voor het eerst dat wetenschappers bij zulke jonge kinderen bewijs vinden voor dit bekende man-vrouwverschil.

Moore en Johnson lieten 20 jongetjes- en 20 meisjesbaby’s een aantal videofilmpjes zien van telkens hetzelfde roterende blokje. Na een tijdje raakten de baby’s aan dat blokje gewend en vonden ze het niet meer zo interessant om naar te kijken. Op dat moment begon voor de onderzoekers het echte experiment. Tussen de filmpjes van het bekende blokje door stopten ze namelijk een filmpje dat er hetzelfde uitzag, maar waarop het blokje een gespiegelde versie was van het origineel.

Zouden de baby’s al een basaal ruimtelijk inzicht hebben, dan zou dat hun aandacht moeten trekken – iets wat baby’s laten zien door er langer naar te kijken. En dat gebeurde ook, maar alleen bij de jongetjes. De meisjes bleven even geïnteresseerd in elk filmpje. Het vergelijkbare onderzoek van Quinn en Liben – ze gebruikten geen filmpje maar een afbeelding van het cijfer één – liet hetzelfde patroon zien.

Die noeste mammoetjager heeft er weinig mee te maken

Het is verleidelijk om nu meteen te concluderen dat jongetjes geboren worden met een beter ruimtelijk inzicht, omdat hun voorvaderen die in vroeger tijden nodig hadden voor de jacht. Moore en Johson wijzen zo’n evolutionaire verklaring voor het gevonden sekseverschil echter beslist van de hand, omdat hiervoor geen enkel bewijs is. Eerder onderzoek van Lickliter en Berry toonde zelfs aan dat hoe iemands ‘evolutionaire bagage’ tot uiting komt, zelfs bij piepjonge kinderen al afhangt van hun omgeving en hormonen.

Het zijn die twee factoren die zowel Moore en Johson als Quinn en Liben zien als mogelijke verklaring voor het verschil in ruimtelijk inzicht. Zo staan jongetjesbaby’s in de baarmoeder bloot aan een hogere dosis mannelijke geslachtshormonen, wat de opbouw van hun hersenen zou kunnen veranderen. Later in hun leven blijken vrouwen op bepaalde momenten van hun menstruele cyclus beter en dan weer juist slechter de zijn in mentale rotatietests. Aangezien de hormoonspiegel tijdens die cyclus behoorlijk schommelt, zou dat de reden kunnen zijn voor de wisselende testscores. Quinn en Liben wijzer er echter op dat er op dit gebied ook veel onderzoeken zijn waarin hormonen geen effect op het ruimtelijk inzicht hadden, en dat de resultaten elkaar dus tegenspreken.

Jongetjes- en meisjesbaby’s groeien niet op in dezelfde wereld

Over de invloed van ervaringen en opvoeding op ruimtelijk inzicht is veel minder discussie. Zo blijkt dat volwassen vrouwen na een klein beetje oefening niet meer voor mannen onderdoen in het mentaal roteren van een blokje. En als het geen blokje is dat de vrouw in gedachten moet draaien maar een mensachtig poppetje, dan is er om te beginnen al geen sekseverschil te ontdekken.

Het klinkt wat vreemd om een jongetjes-meisjesverschil bij zulke kleine baby’s al toe te schrijven aan hun ervaringen en opvoeding: ze hebben immers nog niet zoveel meegemaakt. Toch ontdekten de Amerikaanse wetenschapper Donovan en haar collega’s dat kinderen van zes maanden oud al heel anders worden behandeld door hun omgeving. Moeders reageren bijvoorbeeld heel anders op de emoties van een (niet hun eigen) meisjesbaby als ze wordt gezegd dat het een jongetje is.

Donovan en co benadrukken daarmee dat de verschillende behandeling níet komt door verschillend gedrag van jongetjes en meisjes. De ouders reageren anders vanuit hun eigen ideeën en vooroordelen over het geslacht van de baby. Zowel Moore en Johson als Quinn en Liben zijn nu vooral benieuwd welke factor de grootste rol speelt bij het sekseverschil in ruimtelijk inzicht: hormonen of opvoeding.

Moore (Pitzer College en Claremont Graduate University) en Johnson (UCLA) publiceerden hun artikel in het vakblad Psychological Science onder de titel ‘Mental rotation in human infants: a sex difference’. Quinn (University of Delaware) en Liben (Pennsylvania State University) publiceerden in hetzelfde vakblad onder de titel ‘A sex difference in mental rotation in young infants’.