Volgens de Hoge Raad is poker een kansspel. Hierdoor mag poker officieel uitsluitend gespeeld worden binnen de muren van Holland Casino; commerciële exploitatie op andere locaties is niet toegestaan. Is deze classificatie terecht, of is poker eigenlijk een behendigheidsspel? Hoogleraar Ben van der Genugten deed onderzoek om deze vraag te kunnen beantwoorden. Hij ontwikkelde een beoordelingssystematiek om te bepalen wat een zuiver kansspel is. Volgens deze methode is poker een behendigheidsspel, en zou de Hoge Raad haar uitspraak moeten herzien.
Het casinospel Golden Ten was heel populair in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw. In 1991 werd het echter na verscheidene rechtszaken door de Hoge Raad beoordeeld als kansspel, en daarmee in feite verboden. Volgens de Wet op de Kansspelen is het exploiteren van een kansspel verboden zonder vergunning. Het Openbaar Ministerie vond Golden Ten een kansspel omdat de grote meerderheid van de spelers het op de gok spelen. Zij ontwikkelen geen behendigheid om de loop van het balletje in het spel te voorspellen, maar mogelijk is dat wel. Dat bracht hoogleraar Waarschijnlijkheidsrekening Ben van der Genugten en zijn collega hoogleraar Speltheorie Peter Borm tot de vraag waar volgens de Hoge Raad precies de grens ligt tussen een kansspel en een behendigheidsspel.
Behendigheid berekend
Met behulp van speltheoretisch onderzoek zochten de wetenschappers uit hoe die grens te trekken is. In de resulterende formule betrokken zij de verhouding tussen het toevalseffect en het leereffect van een spel, wat leidt tot een bepaalde behendigheidsfactor: hoe minder het toeval een rol speelt, hoe groter de behendigheidsfactor.
Roulette en Golden Ten hebben een zeer lage behendigheidsfactor en zijn daarom inderdaad te bestempelen als kansspelen die grotendeels berusten op toeval. Bij poker valt het erg mee: dit spel heeft een behendigheidsfactor van 0,4. Ter vergelijking: sommige managementspelen hebben een behendigheidsfactor van slechts 0,2. Toch worden die spelen als een behendigheidsspel aangemerkt en poker niet. Poker is, net als schaken en bridge, een behendigheidsspel. De inconsistente uitspraak van de Hoge Raad in 1998 zou daarom volgens Van der Genugten moeten worden herzien.
Wiskundige inzichten willen nog wel eens botsen met politieke besluiten, wetten en rechtelijke uitspraken. De uitspraak uit 1998 over poker is niet het enige voorbeeld. Aan het eind van de negentiende eeuw werd in de Amerikaanse staat Indiana een poging gedaan om de waarde van pi wettelijk vast te leggen (in verschillende getallen, waaronder 3,2!). Pas toen de wet in de senaat terechtkwam werd deze tegengehouden.
Experiment
Van der Genugten heeft zich de laatste jaren veel beziggehouden met toepassingen van de Wet op de Kansspelen. Bij rechtszaken trad hij regelmatig als getuige-deskundige op en begin dit jaar heeft hij meegewerkt aan het VARA-televisieprogramma Nieuwslicht. In een experiment is getracht om het behendigheidsniveau van poker aan het licht te brengen. Klik op de eerste van onderstaande links om de uitzending te bekijken. De details van het experiment en de resultaten ervan zijn in een rapport te vinden; klik daarvoor op de tweede link.