De insecten onder de grond geven chemische waarschuwingssignalen af. De chemische stoffen, die door de wortel-etende insecten geproduceerd worden, komen uiteindelijk in de bladeren van de plant terecht. Daar worden de signalen opgepikt door bovengrondse insecten, die de bezette plant daarna meestal vermijden. Op die manier hebben de insecten een slim systeem bedacht om elkaar te detecteren. Een ingenieus systeem om te voorkomen dat de insecten onnodig met elkaar in competitie gaan.

Het is nog niet duidelijk wie de chemische stoffen nou precies produceert. Soler:“Het is zo’n complex systeem. Als een plant aangevreten wordt, veranderen de concentraties van allerlei chemische stoffen. En of die nou geproduceerd worden door de bodembewonende insecten, de plant zelf of misschien wel door bodembacteriën gaan we in de komende jaren uitzoeken.”

Slechte buren

Het is wel duidelijk waarom bovengrondse en ondergrondse insecten elkaar liever ontlopen. In eerder onderzoek ontdekte Soler dat larven van verschillende soorten bovengrondse insecten zich slecht ontwikkelen wanneer zij leven op een plant die al is aangevreten door ondergrondse bewoners. Andersom geldt hetzelfde, ook ondergrondse larven groeien slecht bij de aanwezigheid van bovengrondse buren. Zo lang er genoeg planten beschikbaar zijn, is het voor beide insecten een voordeel om ervoor te zorgen dat zij elkaar niet tegen komen.

Bovengrondse insecten kunnen ook voordeel hebben van hun ondergrondse buren. Naast de bovengrondse insecten kunnen ook parasitaire wespen de chemische signalen oppikken. Deze wespen leggen hun eitjes in de larven en zijn daardoor de natuurlijke vijanden van bovengrondse insecten. Een plant met bovengrondse en ondergrondse bewoners zal ook door de parasitaire wespen vermeden worden.

Dit lijkt voordelig voor de bovengronds levende insecten. Waarom vermijden zij dan toch de planten die al bezet zijn? Soler:“Het is maar net de vraag wat voor de insecten voordeliger is. Dit is bijvoorbeeld erg afhankelijk van het seizoen. Over het algemeen zullen de bovengrondse insecten beter af zijn als zij planten die bezet zijn door ondergrondse insecten mijden. Alleen dan kunnen bovengrondse insecten zich optimaal ontwikkelen.”

Het onderzoek heeft vooral een fundamentele basis. “De belangrijkste boodschap van onze resultaten is dat de bodem niet gezien kan worden als een ‘black-box’ (een gesloten systeem). Wanneer er in de bodem iets gebeurt, heeft dit allerlei gevolgen voor het leven boven de grond.” Toch zouden er wel toepassingen mogelijk kunnen zijn. Deze kennis kan bijvoorbeeld helpen bij het ontwikkelen van een betere bestrijding tegen biologische plagen in de landbouw.