Dat piranha’s geluid maken als je ze optilt of vangt met een net is al langer bekend. Maar de biologische functie van dat geluid is nog nooit onderzocht. Logisch ook, want piranha’s zijn nou eenmaal niet de meest makkelijk hanteerbare aquariumvissen. Gedreven door hun passie voor communicatie bij vissen besloten de Belgische biologen Sandie Millot en Eric Parmentier van de Universiteit Luik toch een poging te wagen de functie van het piranhageluid op te helderen.

Wikimedia Commons

Zij voerden een experiment uit met drie groepen, elk bestaande uit tien piranha’s. Vanuit een standaard aquarium werden de vissen geplaatst in een tank met een videocamera en een hydrofoon.

Na een gewenningsperiode werd twee uur lang het gedrag van de piranha’s gefilmd en de geluiden die ze produceerden opgenomen. Na anderhalf uur registratie plaatsten Millot en Parmentier een mossel in de tank om voedselconcurrentie tussen de roofvissen te stimuleren. En dat ging niet altijd goed. Zowel Millot als Parmentier hebben tijdens de looptijd van het onderzoek een bezoekje moeten brengen aan het ziekenhuis vanwege een piranhabeet.

Maar de schade aan de vingers is niet voor niets geweest. Uit de geluidsopnamen konden de biologen uiteindelijk drie verschillende geluiden destilleren. Het eerste geluid – dat piranha’s ook maken als je ze vangt – lijkt nog het meest op het blaffen van een hond. Het tweede geluid heeft meer weg van dat van een percussie-instrument. En het derde geluid is een beetje raspend, als van een krekel.

Zwemblaas

Door de tijdstippen waarop de piranha’s geluid maakten na te zoeken op de video-opnamen, konden Millot en Parmentier de geluidsproductie koppelen aan het gedrag van de roofvissen.

Tino Strauss, Wikimedia Commons

Het ‘blaffen’ komt bijna altijd voor op het moment dat twee piranha’s recht op elkaar afzwemmen. De biologen denken dan ook dat het een soort waarschuwing is: “zwem jij maar de andere kant op, anders is het straks oorlog”.

Het percussieachtige geluid wordt vooral gemaakt door de grote piranha’s in een groep, op het moment dat de vissen rond elkaar cirkelen in een gevecht om voedsel. Het is waarschijnlijk een teken van dreiging en agressie.

Het raspende geluid was steeds te horen wanneer een piranha in een achtervolging zijn soortgenootje probeerde te bijten. Het geluid wordt veroorzaakt door het dichtklappen van de kaken en heeft vermoedelijk geen verdere betekenis.

Millot en Parmentier onderzochten vervolgens hoe piranha’s het blaffende en het percussieachtige geluid produceren. Met name het voorste deel van de zwemblaas blijkt daarbij een belangrijke rol te spelen. De biologen konden dat deel van de zwemblaas in trilling brengen door de spieren die er omheen liggen te stimuleren, zodat deze razendsnel (zo’n 150 keer per seconde) samen gaan trekken.

Nu de Belgen eenmaal weten dat piranha’s verschillende geluiden gebruiken om met elkaar te communiceren, hebben ze de smaak te pakken. In een volgende studie willen Millot en Parmentier onderzoeken of de roofvissen tijdens het paringsritueel ook geluiden gebruiken. Piranha’s planten zich in een aquarium echter niet zo goed voort. Dus gaan de biologen binnenkort de Braziliaanse wildernis in, op zoek naar een antwoord op hun vraag.

Zie ook:

Beluister hier de geluiden van de piranha’s Het meest bloeddorstige dier (Kennislinkartikel van Mark Traa)