In de geschiedenis van de aarde hebben zich regelmatig grote rampen voorgedaan waardoor hele groepen organismen uitstierven. Het bekendst is de komeetinslag, waarmee het einde van het tijdperk der dinosauriërs ingeluid werd. Paleontologen bestuderen deze uitstervingsprocessen aan de hand van f...
Dat ijzer roest is al sinds mensenheugenis bekend. Hoe is in vredesnaam over zo’n ordinair proces nog iets nieuws te melden? Het antwoord is afkomstig uit Utrecht waar men een theorie bewezen heeft die al tientallen jaren bestond, maar waarvan het bewijs nog nooit geleverd was.
Het bouwen van een schip vraagt heel wat deskundigheid. In de zeventiende eeuw is scheepsbouw vooral een kwestie van traditie. Het vakmanschap gaat over van vader op zoon. Pas na 1800 legt men ontwerpen in tekeningen vast en rekent men alles door. Tegenwoordig neemt de computer een onmisbare p...
Soorten evolueren onder andere doordat er mutaties optreden. Een soort varieert in erfelijke eigenschappen en kan daardoor verandering in natuurlijke omstandigheden overleven. Tot nu toe heerste de overtuiging dat mutaties volstrekt willekeurig plaatsvinden, maar er zijn aanwijzingen dat sommi...
Over het erfelijk materiaal weten we met de dag meer. Ingrijpen in dat erfelijk materiaal is echter verre van eenvoudig, zo bleek uit het artikel van oktober 1998 over gentherapie. Onze kennis vertoont een grote leemte. Wat ontbreekt is informatie over de celkern, de plaats waar het erfelijk m...
Op 9 augustus 1998 kondigde de Amerikaanse wiskundige Tom Hales van de Universiteit van Michigan per e-mail aan dat het hem gelukt was om een bewijs te geven voor het vermoeden van Kepler. Als dit bewijs correct is heeft hij de dichtst mogelijke bolstapeling in de ruimte bepaald en daarmee een...
De geschiedenis van de wiskunde heeft zich niet alleen afgespeeld in Europa, ook andere beschavingen kennen een rijke wiskundige traditie: zo heeft de Indiase wiskunde in diverse perioden in de geschiedenis op hoog niveau gestaan en bestond in de Islamitische wereld ooit een bloeiende wiskunde...
Fractals zijn mooi om naar te kijken, maar nog leuker is het om ze zelf te maken. Martijn Dekker heeft een computerprogramma geschreven waarmee je makkelijk 3D-fractals kunt maken. Alle illustraties bij dit stukje zijn gemaakt met dit programma. Het programma is gratis en kan via Internet opge...
Het leven zit vol risico’s. De meeste tegenslagen die ons treffen, zoals een lekke band, een verkoudheid of een verloren tientje overleven we gelukkig moeiteloos. Maar meer serieuze rampen proberen we uit alle macht te ontlopen. Dat lukt nooit helemaal, maar we kunnen tenminste proberen ...
Tot ver in de zeventiende eeuw was Latijn de taal der wetenschap. Simon Stevin introduceerde het Nederlands als wetenschappelijke taal. Omdat voor veel begrippen nog geen Nederlands woord bestond, bedacht hij zelf nieuwe woorden.
Over de hele wereld worden dinosporen uit het krijt gevonden. Die uit Bolivia zijn ongeëvenaard. Deze pas ontdekte schatten werpen nieuw licht op het raadselachtige leven en uitsterven van dinosauriërs.
In Delft spelen ingenieurs met bootjes in een grote bak met water. Het Laboratorium voor Scheepshydromechanica herbergt twee sleeptanks waarin onderzoekers het gedrag van schepen op schaal bestuderen. Ondanks de inzet van geavanceerde computers blijft onderzoek in de sleeptank onmisbaar.
Florence Nightingale staat bekend als de Lady with the Lamp, die bij nacht en ontij liefdevol gewonde soldaten verzorgde. Maar als ‘passionate statistician’ is ze veel minder bekend. Wat maar weinig mensen weten, is dat zij een hartstochtelijk beoefenaar van de statistiek was.
Een defect gen opsporen? Dat kan, zo bleek uit het artikel van augustus 1998 over erfelijkheidsonderzoek. Het defecte gen aanvullen met een correct exemplaar? Dat blijft problematisch. Hoewel intussen honderden patiënten gentherapie ondergingen, heeft het nog nooit iemand genezen. Waarom zegge...
Het homeopathisch discours klinkt aantrekkelijk in zijn eenvoud. De homeopathie bestrijdt het gelijke met het gelijke, en tracht zo het zelfgenezende vermogen van het lichaam te stimuleren.
Diamantslijpen is een ambacht. De diamantslijper drukt de kostbare edelsteen tegen een sneldraaiende schijf, waarbij hij ervoor moet zorgen dat hij de diamant met precies de juiste druk en in de juiste richting tegen de slijpschijf houdt. De slijpschijf is een gietijzeren schijf die is ingewre...
De migratie van grote zoogdieren, olifanten en zeekoeien, wordt gevolgd via een satelliet.
In 1993 schreven natuurkundigen een theoretisch verhaal over Alice en Bob, die een kwantummechanisch deeltje teleporteerden. In de wereld van de kwantummechanica, die zich kenmerkt door toeval en onzekerheid, leek teleportatie onmogelijk. Inmiddels slaagden natuurkundigen erin het teleportatie...
Planten die last hebben van insectenvraat roepen om hulp. Ze communiceren met chemische signalen; zo trekken ze de natuurlijke vijanden van hun belager aan. Tot nu toe ziet bijna iedereen die driehoeksrelatie tussen plant, plantenetend insect en insecteneter over het hoofd.
De communicatie tussen zenuwcellen kan door het gebruik van genotmiddelen ontsporen. Wetenschappers ontdekken pas sinds enkele jaren waar verslavende genotmiddelen precies aangrijpen op de communicatie. Nieuwe inzichten rechtvaardigen de conclusie dat verslaving een hersenaandoening kan zijn. ...
Hoe papiergeld eruit ziet weet iedereen. Maar heb je je wel eens afgevraagd hoe elektronisch geld eruit ziet? Elektronisch geld bewaar je in elektronische portemonnees: de chipper en de chipknip. In dit artikel nemen we een kijkje in deze elektronische portemonnee.
Golven, eb en vloed, stromingen en temperatuurverschillen – de oceanen vormen een enorm opslagvat van energie. Daarnaast versperren de oceanen de weg tot een grote hoeveelheid fossiele brandstoffen. Energie in overvloed, maar hoe haal je die eruit?
“De Analytische Machine heeft niet de pretentie iets uit zichzelf te doen. Alleen de dingen die wij de machine kunnen leren zijn uitvoerbaar. […] Maar waarschijnlijk heeft de machine wel degelijk een invloed op de wetenschap. De aard van veel zaken en de onderlinge verbanden komen ...
Mars staat in de volle aandacht van interplanetair ruimteonderzoek en er worden steeds ambitieuzere missies voorgesteld. De heilige graal is wel het terugbrengen van marsmonsters naar de aarde. Zo hopen wetenschappers een antwoord te kunnen geven op een van de meest intrigerende vragen van dez...
Via internet kun je cd’s bestellen en ook betalen. Maar handelingen op internet waar geld mee gemoeid is horen beveiligd te zijn. Internetbrowsers gebruiken daarvoor het cryptosysteem RSA. Hoe RSA precies werkt wordt in dit artikel uitgelegd.
‘The magic words are squeamish ossifrage’ – ‘de magische woorden zijn kleinzerige lammergier’. Die bizarre tekst heeft zeventien jaar lang verborgen gezeten in een geheime boodschap die met het cryptosysteem RSA vercijferd was.
Julius Caesar was de eerste die een geheimschrift maakte door met een eenvoudige formule de letters van het alfabet door elkaar te schudden. Door de rekenkracht van de moderne computers zijn zulke eenvoudige geheimschriften erg onveilig geworden.
De grote winsten en verliezen in de financiële wereld komen in plotselinge salvo’s. De kranten staan er vol van als de markt sterk aantrekt en de prijzen snel veranderen. Benoît Mandelbrot zoekt al ruim dertig jaar naar een wiskundige beschrijving van het gedrag van aandelen en opties. Onlangs...
Wat chaos is hoeven we je waarschijnlijk niet eens uit te leggen. Misschien is je kamer thuis wel een goed voorbeeld. Dan weet je ook wel dat chaos geen wanorde betekent. Je moeder zal van mening zijn dat je vaker moet opruimen, maar zelf kun je alles in je kamer terugvinden!
Vlees moet goed mals zijn anders smaakt het niet lekker. De malsheid van het vlees is echter van veel factoren afhankelijk. Niet alleen de leeftijd en het ras van het rund bepalen de malsheid, maar ook de verwerking van het vlees bij de slacht.