Dat adviseren medisch-microbiologen van het VU Medisch Centrum in Amsterdam na een studie waaruit blijkt dat van 1200 Nederlanders die tussen 1998 en 2001 in een buitenlands ziekenhuis verbleven, één op de vijf terugkomt met een antibioticaresistente bacterie (Clinical Microbiology & Infection, november 2004). Zoals verwacht komt uit Zuid-Europa vooral de Meticilline resistente Staphylococcus aureus (MRSA), de ‘ziekenhuis-bacterie’. Opvallend is dat uit zuid-Aziatische landen Nederlanders steeds vaker bacteriën meebrengen die bestand zijn tegen het antibioticum gentamicine, 14 procent van alle patiënten had deze bij zich.
Dat is een potentieel probleem, stelt prof. dr. Christina Vandenbroucke-Grauls, hoogleraar medische microbiologie aan het VUMC en laatste auteur van het artikel. ‘Gentamicine is een eerstelijns antibioticum dat artsen inzetten tegen infecties waarvan de oorzaak nog niet bekend is. Als de resistentie daartegen toeneemt, is dat vervelend omdat het betekent dat de kans steeds groter is dat de eerste therapie niet effectief is.’
Gentamicine-resistentie komt voor in gram-negatieve bacteriën in de darm die normaal gesproken in harmonie leven met de menselijke gastheer. In het ziekenhuis kan de resistente vorm urineweg-, luchtweg- en wond-infecties veroorzaken. Gentamicine-resistentie kan de eerstelijnsbehandeling frustreren, maar het is ook een algemener waarschuwingssignaal, stellen de VUMC-onderzoekers. Resistenties tegen verschillende antibiotica komen vaak samen voor in één bacterie. De aanwezigheid van de – nu nog zeldzame – gentamicine-resistentie zou kunnen wijzen op de aanwezigheid van bacteriestammen die nieuwe combinaties van antibiotica-bestendigheid bij zich dragen.
Vanwege de toename van gentamicine-resistentie bepleit Vandenbroucke-Grauls een beleidsverandering. Het is nu al standaard dat patiënten uit een buitenlands ziekenhuis in Nederland eerst in isolatie komen te liggen in afwachting van de MRSA-screening. Volgens Vandenbroucke-Grauls zou de richtlijn die dat regelt uitgebreid moeten worden met een screening op gentamicine-resistentie.
‘Veel labs doen dat al, maar het is nog niet verplicht. Dat is volgens mij wel een goed idee, want voor de patiënt maakt het toch niet uit, die ligt toch al in isolatie. En we verwachten dat de gentamicine-resistentie alleen maar verder zal toenemen.’
Wereldwijd is het een trend dat antibiotica-resistentie sterk toeneemt. In Taiwan zijn kort geleden bacteriën aangetroffen die resistent zijn tegen alle antibiotica, zogeheten pandrug-resistentie. ‘Dit soort berichten wordt toch steeds frequenter’, signaleert Vandenbroucke-Grauls. ‘Als pandrug-resistentie oprukt, zijn we terug bij af. Dan zijn we weer in 1900, in het tijdperk voordat de antibiotica werden uitgevonden.’