De winnaars kregen 3 november op het Technologiesymposium – georganiseerd door het Centrum voor Ondergronds Bouwen en tunnelbouwvereniging KIVI NIRIA TTOW – een cheque van €25000,- en een oorkonde uitgereikt. Van de 27 ingediende projecten voldeed de verbouwing van het Rijksmuseum het best aan de criteria van initiatiefnemer van de prijs, stichting A.M. Schreuders: het opzetten van een vernieuwend ondergronds bouwproject. Door dit soort projecten te stimuleren, hoopt de stichting een oplossing te vinden voor de ruimtelijke problemen in ons land in een tijd van overvolle wegen, dichtbebouwde stadskernen en groengebieden die steeds kleiner worden.
Uniek historisch monument
Het Rijksmuseum ondergaat de grootste renovatie en restauratie in zijn geschiedenis. Het gebouw is in 1885 ontworpen door architect Pierre Cuypers en is een uniek historisch monument. Aanpassingen zijn nodig om het aan moderne eisen te laten voldoen, maar mogen geen afbreuk doen aan het oorspronkelijke ontwerp. De metamorfose vindt zowel binnen als buiten het museum plaats, boven- én ondergronds.
Passage op stelten
Misschien wel het bekendste onderdeel van het Rijksmuseum vormt het middenstuk: de fietserspassage onder het museum door. De oude brede kolommen onder de pilaren van de passage zijn vervangen door smallere kolommen. De pilaren, die normaal gesproken het gewicht van het gebouw dragen, konden tijdens de werkzaamheden niet als steun dienen – het hele gebouw leunde op een stalen constructie. Inmiddels zijn de nieuwe kolommen aangebracht en rust het museum weer op de pilaren.
Onderwaterbeton
Voor de kelders van het gebouw moesten waterdichte bouwputten worden gegraven, waarbij de ondergrond bestond uit een natuurlijke waterdichte kleilaag. Langs de randen zorgden damwanden ervoor dat het grondwater niet naar binnen zou stromen. Vervolgens werden de putten bekleed met onderwaterbeton. Lastig was dat er bij het plaatsen van de damwanden en de funderingspalen niet te veel trilling mocht plaatsvinden, om schade aan het gebouw te voorkomen. Daarom werd er gebruik gemaakt van alternatieve technieken en werden de palen bijvoorbeeld niet geheid maar als een soort enorme schroeven in de bodem gedraaid.
Micro-tunnelboormachine
Stalen buizen verbinden de kelders met het gebouw en leiden de luchtkanalen vanuit de kelders het gebouw in. Om dit buizenstelsel aan te leggen, werd onder het gebouw geboord met een micro-tunnelboormachine, die tussen de oorspronkelijke houten palen van Cuijpers door moest manoeuvreren – horizontaal, verticaal of zelfs diagonaal. Daar waar houten palen toch doorboord moesten worden, zijn nieuwe palen ingebracht
Eervolle vermelding
Bij de uitreiking van de Schreudersprijs 2011 kreeg het project de Groene Loper een eervolle vermelding. Avenue2, consortium van Strukton en Ballast Nedam, ontworp voor de Maastrichtste binnenstad een project waarbij verkeer onder de grond verdwijnt – in een bijzondere gestapelde tunnel – en waarbij aan de oppervlakte plaats wordt gemaakt voor een groene parklaan voor wandelaars en fietsers. Opvallend aan de tunnel is dat zich twee tunnellagen boven elkaar bevinden. Elke laag bestaat uit twee tunnelbuizen met daarin een tweebaansweg. Doordat de tunnel uit vier aparte buizen bestaat is de verkeersdoorstroming optimaal. Bestemmingsverkeer wordt gescheiden van doorgaand verkeer. De onderste twee buizen worden gebruikt voor het doorgaande verkeer, de bovenste twee buizen voor het bestemmingsverkeer naar en van Maastricht. Hierdoor ontstaat er een veilige en vlotte afwikkeling van het verkeer.
Het plan ‘De Groene Loper’
Avenue2
Bron
COB, ‘Huzarenstukjes onder het Rijksmuseum’, De Onderbouwing 9 (2011) 6-7
Zie ook:
- De verbouwing (Rijksmuseum)
- Het nieuwe Rijksmuseum (Rijksgebouwendienst)
- Drilpudding Amsterdam (Kennislink)