Sinds 22 oktober heeft de zon een ongewoon actieve periode doorgemaakt. Het maximum van de elfjarige cyclus van zonnevlekken was in 2000.
Henk Bril maakte deze foto van het noorderlicht vanuit Nieuwstadt (Limburg). Klik op de afbeelding voor een grotere versie. __
Sindsdien is de hoeveelheid zonnevlekken en -vlammen weer gedaald, maar afgelopen week was er een flinke oprisping. Twee grote zonnevlekken lanceerden een storm van geladen deeltjes richting de aarde. De zonnevlam van 29 oktober was de op twee na krachtigste sinds de metingen begonnen in 1976.
Hier komt alle activiteit vandaan: de gigantische zonnevlekken 484 en 486. Die laatste stuurde op 29 oktober de op twee na krachtigste zonnevlam ooit waargenomen richting de aarde. bron: NASA
Een storm van geladen deeltjes die de aarde nadert wordt meestal afgebogen door het aardmagnetisch veld. Dat veld is aan de zonnekant van de planeet meestal noordwaarts gericht. Maar als het bij uitzondering in zuidelijke richting wijst als de zonnestorm aankomt, kan die door het magnetische schild heenglippen. Dat levert noorderlicht op: de geladen deeltjes ioniseren atomen in de atmosfeer, wat gepaard gaat met spectaculaire lichtflitsen.
Marco Verstraaten maakte vanuit Kolhorn (Noord-Holland) deze fraaie foto van het noorderlicht.Klik op de afbeelding voor een grotere versie. __
Zelf voorspellen
Met een beetje achtergrondkennis kun je zelf voorspellen of het noorderlicht naar het zuiden afzakt. Via de pagina SpaceWeather.com zijn up-to-date metingen aan het aardmagnetisch veld en de snelheid en druk van de zonnewind te vinden. Let speciaal op dat magnetisch veld: als dat tijdens een uitbarsting op de zon in zuidelijke richting (pijl wijst naar beneden) staat, kunnen de geladen deeltjes van de zon de atmosfeer makkelijk bereiken. Kenner Carl Koppeschaar: “interessant wordt het bij magneetveld naar het zuiden, snelheden boven de boven 600 km/s en een een dynamische druk boven 10 nPa.” Het resultaat: zie de foto’s!
Waarschuwing: deze afbeelding is een still en wordt dus niet continu aangepast. Zie voor de real-time metingen Space Weather Now (link onderaan de pagina).
Meer weten?
- Continue updates op de noorderlicht-pagina van Carl Koppeschaar’s AstroNet
- Beperkte schade door zonnevlam
- Op 24 oktober was er geen noorderlicht (Kennislink artikel)
- De zon is soms actiever dan anders – over de elfjarige cyclus (Engels)
- Wat gebeurt er op het maximum van de elfjarige cyclus? (Engels)
- Recorduitbarstingen van de zon (Engels)
- Astrofotografie van Marco Verstraaten
- Real-time metingen aan de zonnewind en het aardmagnetisch veld (Engels)