Bij het onderzoek werden vijf nieuwe genen geïdentificeerd die een rol spelen in de p53-route ( Nature, 25 maart). De p53-route is een belangrijke route voor kanker aangezien het p53-gen in de helft van alle vormen van kanker is gemuteerd. Het NKI beschikte al sinds een paar maanden over een RNAicollectie van 24.000 RNAi-vectoren. Daarmee kan de activiteit van 8000 menselijke genen worden onderdrukt. De 8000 genen zijn vantevoren op bepaalde kenmerken geselecteerd. De functie van deze genen is niet precies bekend, maar het gaat specifiek om genen uit genfamilies die betrokken zijn bij celdeling, het ontstaan van kanker en vele andere ziekten.
De onderdrukking van genexpressie gebeurt doordat een een RNAi-vector een stukje dubbelstrengs RNA produceert, dat specifiek bindt aan het mRNA van een bepaald eiwit. Op deze manier kan dit eiwit nauwelijks meer worden gemaakt. Er zijn drie RNAi- stukjes per gen in de collectie aanwezig om de kans te vergroten dat een gen daadwerkelijk wordt uitgeschakeld.
Projectleider Roderick Bijersbergen: ‘Een collectie van 8000 genen is relatief klein en weinig complex. Het identificeren van kankergenen kan nu veel sneller gebeuren. Vroeger wisten we helemaal niet waar we moesten zoeken, toen moesten we twee miljoen varianten testen om een gen te vinden.’ Er zijn op die ‘ouderwetse’ manier al een aantal componenten van de p53 route ontdekt. Maar daar hebben honderden onderzoekers meer dan twintig jaar onderzoek voor moeten doen. Nu worden vijf genen ontdekt door één onderzoeksgroep in enkele maanden.
‘De toepassing van RNAi geeft nu direct de mogelijkheid om te kijken naar de gevolgen van het verlies van een gen, een proces dat veel voorkomt bij kanker en andere ziekten’, aldus Beijersbergen. Met de vector-collectie als basis zijn de onderzoekers nu voor het eerst aan de slag gegaan. De vectoren zijn ingebracht in menselijke cellen. Die werden vervolgens opgekweekt. Er werd een functionele screen gedaan waarbij cellijnen konden worden geïdentificeerd waarbij de p53 route niet goed functioneerde. Op basis daarvan werden vijf genen gevonden die bij deze route betrokken zijn.
Beijersbergen:‘Het mooie van dit snelle systeem is ook dat met het uitschakelen van genen direct eiwitten worden gevonden die als mogelijke targets kunnen worden gebruikt voor medicijn-ontwikkeling’. Dit is nog maar het begin van een grote reeks onderzoeken naar allerlei verschillende routes in menselijke cellen. ‘Met deze RNAi vector -library kunnen we onderzoek doen naar veel systemen’, zegt Beijersbergen. ‘We kunnen kijken naar genen die betrokken zijn bij de reparatie van DNA na een mutatie. Een ander onderzoek is het identificeren van genen die de gevoeligheid of ongevoeligheid voor chemotherapie bepalen. Ook dit soort onderzoek is met deze nieuwe techniek in een paar maanden te doen.’
Het principe van genonderdrukking door RNAi werd in 1998 ontdekt in C. elegans. In 2001 werd het ook mogelijk deze techniek toe te passen bij zoogdiercellen. Maar daarmee kon echter alleen voor korte tijd de expressie worden onderdrukt. Onderzoekers van het NKI ontwikkelden toen de nu toegepaste techniek waarmee genen langdurig kunnen worden onderdrukt. Hierbij wordt de genactiviteit niet helemaal stilgelegd, maar voor 80 tot 90 procent onderdrukt. Zo kunnen ook mutaties onderzocht worden die anders zouden leiden tot de dood van een cel.