Een jaar geleden presenteerden onderzoekers een nieuw soort oermens: Australopithecus sediba. Destijds werden twee gedeeltelijke skeletten met een ouderdom van bijna twee miljoen jaar gevonden in Zuid-Afrika. Nu zijn er nog twee skeletten gevonden. Volgens onderzoek is Australopithecus sediba mogelijk de voorouder van ons geslacht (Homo).
Australopithecus sediba
In 2008 vonden wetenschappers onder leiding van Lee Berger (University of the Witwatersrand, Zuid-Afrika) de resten van de nieuwe mensensoort in Malapa, een grot in Zuid-Afrika.
“We hebben werkelijk iets heel vreemds en onverwachts gevonden,” vertelde hij aan Science. Grotten zijn een vaak gebruikte schuilplaats voor de oermens, maar in dit geval denken de onderzoekers dat de oermensen via een schacht in de grot vielen en zo stierven.
Een stroom van water nam de skeletten later mee dieper het gangenstelsel in. Een kleine twee miljoen jaar later kwamen de resten weer ‘boven water’, tezamen met de fossiele resten van van onder meer de katten-, honden-, en holhoornachtigen.
Waar de publikatie uit 2010 nog een ouderdom van 1,95-1,78 miljoen jaar aanhield voor de skeletten, is dat nu bijgesteld naar 1,977 miljoen jaar geleden volgens Darryl de Ruiter (Texas A&M University) tijdens een presentatie op een antropologenconferentie in het Amerikaanse Minneapolis (Minnesota). Ook zijn er nu twee extra skeletten bijgekomen. De eerste twee waren van een jonge man een oudere vrouw, maar nu duiken ook een andere volwassene en een 18 maanden oud kind op. Complete skeletten zijn het niet; de totaliteit aan botten bestaat uit sleutelbeenderen, schouderbladen, ribben, twee bekkens, een hand, een voet en een schedel.
Kenmerken
Een nieuwe oermensensoort wordt zo eens in de zoveel jaar gevonden, dus dat is op zichzelf niet zo bijzonder. Wat wél bijzonder is, is dat het hier gaat om een soort die heel veel weg heeft van ons eigen geslacht, Homo, ook al waren individuen van ons geslacht al 2-3 miljoen jaar geleden op aarde te vinden.
Wat is namelijk het geval? Het skelet van Australopithecus sediba heeft aan de ene kant kenmerken van een echte Homo, maar aan de andere kant kloppen veel kenmerken ook weer niet.
Dat laatste is de basis om de soort te plaatsen in het geslacht Australopithecus, waarvan wordt gedacht dat het de voorloper is van Homo. De redenen voor plaatsing van sediba in het geslacht Australopithecus zijn vooral de cranium (schedel) met bijvoorbeeld de kleine herseninhoud van Australopithecus sediba ten opzichte van de verschillende soorten Homo.
Er zijn echter ook tal van kenmerken die juist meer overeenstemmen met Homo. Lee Berger vertelde in zijn presentatie op dezelfde conferentie bijvoorbeeld dat naast het bekken ook de kleine tanden, kortere handen en een lange duim lijken op die van Homo. Ondanks de relatief kleine herseninhoud denkt Kristian Carlson (Indiana University in Bloomington, VS) dat het voorste gedeelte van het brein toch veel weg heeft van een Homo. Het darmbeen daarentegen heeft zowel kenmerken van een Homo en een Australopithecus, zo bleek uit een ander praatje.
Voor de vondst van Australopithecus sediba was Australopithecus afarensis, die tot ~2,9 miljoen jaar geleden in Afrika rondliep, de beste kandidaat als voorouder van het Homo-geslacht. Met de vondsten van Australopithecus sediba is dat nu heel anders geworden…
Bronnen:
- A New Ancestor for Homo? Science 322 (2011) 534.
- Berger et al. Australopithecus sediba: A New Species of Homo-Like Australopith from South Africa. Science 328 (2010) 195-204. PDF
- Dirks et al. Geological Setting and Age of Australopithecus sediba from Southern Africa. Science 328 (2010) 205-208. PDF
- Samenvattingen over Australopithecus sediba van de conferentie van de Paleoanthropology Society en de American Society of Physical Anthropologists. PDF
Zie ook:
- Beroep slager 800.000 jaar ouder! (Kennislinknieuws)
- De evolutie van de mens (Kennislinkartikel)
- De Dmanisi-schedel: Verkeerde plek, verkeerde tijd en verkeerde herseninhoud (Kennislinkartikel van GEA)
- Pekingmens 270.000 jaar ouder (Kennislinknieuws)
- Homo heidelbergensis oudste Nederlander? (Kennislinknieuws)
- Krijn, de eerste Nederlandse Neanderthaler (Kennislinknieuws)
- De dood van de Neanderthaler in Europa (Kennislinknieuws)
- Oudste mensenkaak in Europa gevonden (Kennislinknieuws)