Begin deze maand sloeg de World Health Organization alarm omdat het aantal patiënten met superresistente tuberculose (tbc) snel toeneemt. Deze vorm van de in aanleg dodelijke ziekte tbc reageert niet op de huidige antibiotica. Het nieuws dat professor Neefjes en collega’s dankzij een onderzoek naar kanker nieuwe antibiotica tegen superresistente tbc tegen het lijf liepen, komt dan ook op een goed moment. Ze publiceren de resultaten van hun onderzoek vandaag in het toonaangevende vakblad Nature.

Het draait allemaal om het eiwit met de weinig schilderachtige naam PKB/Akt1. Dit eiwit heeft de belangstelling van kankeronderzoekers, omdat het de groei van kankercellen stimuleert. Nu blijkt dat ook bacteriën er gebruik van maken. Normaal houdt een bacterie als tuberculose zich schuil in een cel. Maar elke cel heeft een ‘afbraakafdeling’. Door het eiwit PKB/Akt1 te activeren kan de tuberculosebacterie echter voorkomen dat ze hiernaartoe wordt vervoerd. Tuberculose gebruikt het eiwit dus om in de cel te overleven.

De relatie tussen kanker en een bacterie als tuberculose is niet zo vreemd als het lijkt. Al langer was bekend dat chronische bacteriële infecties kunnen leiden tot kanker. Kankeronderzoekers gebruiken ook al langer inzichten uit de bacteriologie. Neefjes: “Veel anti-kankermedicijnen komen voort uit onderzoek naar antibiotica.” Dat het nu voor een keer andersom is, is dus niet verwonderlijk. Sterker nog, er is al een middel tegen kanker op de markt dat werkt door PKB/Akt1 af te remmen. Het is goed mogelijk dat dezelfde stoffen ingezet kunnen worden tegen tbc.