Samen met de ziekten AIDS en malaria eist tuberculose (TBC) wereldwijd de meeste doden: bijna 2 miljoen slachtoffers per jaar, vooral in Azië, Afrika en Latijns-Amerika en in toenemende mate in Oost-Europa. En dat terwijl de infectieziekte goed te behandelen is met de juiste medicijnen. Bovendien voorkomt goede TBC-bestrijding dat de ziekte zich verder verspreidt.

Het is wel essentieel dat snel de goede diagnose wordt gesteld. Met name bij kinder-TBC is dat lastig. De KIT-techniek (een elektronische neus die TBC opspoort) kan daarbij behulpzaam zijn. Onderzoeker Arend Kolk presenteerde op een internationaal symposium in Geneve hoe deze methode werkt.

Snelle en goedkope diagnosemethode

Hoewel een snelle diagnose dus essentieel is in de bestrijding van TBC, is de opsporing van de ziekte in arme landen traag en arbeidsintensief. Bijna altijd moet er een analyse worden gedaan van de slijmlaag van de longen. Dit kan wel twee maanden duren. Om de diagnose te versnellen verfijnden onderzoekers van KIT Biomedical Research de techniek van de elektronische neus. Deze techniek werd in de voedingsindustrie al langer gebruikt om in fabrieken rotte ingrediënten op te sporen.

De elektronische neus of e-nose zelf is zo groot als geldkistje en werkt met een geursensor. Die geursensor speurt naar vluchtige verbindingen die kenmerkend zijn voor de aanwezigheid van de TBC-bacterie. Het apparaat leert om – net als een politiespeurhond – deze verbindingen te herkennen als het boven longslijm van een patiënt wordt gehouden. De e-nose ‘ruikt’ als het ware de TBC.

E-nose kan nóg meer

Krijgt de nepneus nog gevoeliger sensoren aangemeten, dan kan hij zelfs de geur van TBC uit opgedroogd bloed herkennen. En dat is een grote doorbraak in het opsporen van kinder-TBC, omdat ondervoede en uitgedroogde kinderen geen longslijm kunnen opgeven en daardoor nóg moeilijker te diagnosticeren waren. De techniek lijkt ook veelbelovend waar het gaat om het ‘ruiken’ van andere infectieziektes, van astma en van bepaalde vormen van kanker.