In ‘Proceeding of the National Academy of Sciences’ (PNAS) vertelt het Britse onderzoeksteam van professor Joao Zilhoa (Bristol University) over hun vondst: zij ontdekten bewerkte schelpen – sommige gevuld met pigment van mineralen- op twee archeologische sites in de Murcia provincie in Zuid-Spanje. Volgens de wetenschappers zijn de schelpen door de Neanderthalers gebruikt als oude make-up doosjes en als sieraden.
Sieraden en cosmetica
Het team van Zilhoa vond op de Spaanse site klontjes geel pigment, dat wellicht gebruikt werd als foundation. Ook vonden zij rode poeder gemengd met vlokjes van een glinsterend zwart mineraal. De pigment residuen in de schelpen zijn het eerste onomstotelijke bewijs voor het gebruik van cosmetica", vertelt de professor aan het BBC news.
De felgekleurde, bewerkte schelpen hadden in sommige gevallen gaatjes. Om deze reden nemen de archeologen aan dat zij door de Neanderthalers gebruikt werden als sieraad, of als versiering van rituele voorwerpen.
Symbolisch denken
Uit Afrika zijn al eerder dergelijke vondsten naar boven gekomen die toegeschreven worden aan de moderne mens. Ook deze voorwerpen dienden als lichamelijke verfraaiing. Wetenschappers zagen dit als bewijs voor het in staat zijn tot symbolisch denken van de eerste moderne mens.
Functies van objecten
Het in staat zijn tot symbolisch denken betekent dat men bepaalde voorwerpen -naast voor de hand liggende functies – ook andere gebruiksfuncties kan toebedelen. Zo kan een grottekening bijvoorbeeld geschilderd zijn uit verveling tijdens een heftige regenbui, of juist onderdeel zijn van een groter ritueel evenement. Een ander voorbeeld van symbolisch denken is een bewerkt vuurstenen werktuig, dat naast zijn praktische functie een zekere status kan verlenen aan zijn gebruiker.
De afwezigheid van dergelijke vondsten in Europa leidde tot de aanname dat bij de gelijktijdige beschaving van de Neanderthalers in Europa symbolisch denken niet aan de orde was. Een teken van mentale inferioriteit, dat volgens wetenschappers zou verklaren waarom de moderne mens de Neanderthaler vervangen heeft.
Volgens professor Zilhao ontkracht de recente vondst de aanname van Neanderthalers als onintelligente halvezolen. Het dragen van schelpen als sieraden en het gebruik van primitieve make-up duidt op de wens van de Neanderthaler om zich te onderscheiden van de ander. Zij hadden een gevoel van eigen identiteit, dat zij door middel van cosmetica en sieraden probeerden te onderstrepen. Zij waren dus wel in staat tot symbolisch denken, net als hun moderne tijdgenoot uit Afrika.
Beeldvorming
Professor Chris Stringer, paleontoloog van de Natural History museum in Londen is het met professor Zilhoa eens. “De vondsten bewijzen dat de Neanderthalers minder simpel waren dan we dachten. Maar het aanpassen van onze beeldvorming is lastig,” vertelt hij. “De Neanderthaler als onbeschaafde holbewoner is zo ingebed in onze cultuur dat we hem zelfs gebruiken als metafoor in onze taal voor een domme, onontwikkelde mens.”