Nanodeeltjes zijn alle stoffen die niet veel groter zijn dan een miljoenste millimeter. Verrekte mini dus. Dat geeft nanodeeltjes bijzondere eigenschappen.

Zonnebrandcrème: nu ineens toch een gevaar? Alleen als je het opdrinkt.

Stephen Poff

Zo klein zijn heeft z’n voordelen: nanodeeltjes mengen gemakkelijk met andere stoffen waar ze hun trucje kunnen doen. Fabrikanten maken hier handig gebruik van. Titaandioxide-bolletjes lijken als nanodeeltje doorzichtig te zijn, en tegelijk UV-straling terug te kaatsen. Dus stoppen fabrikanten het nanodeeltje in bijvoorbeeld in doorzichtige zonnebrandcrème: je kunt zien dat je bruin bent, maar kankerverwekkend zonlicht ketst zo van je af.

Maar is dat wel veilig, al die titaandioxide-bolletjes? Zijn die titaandioxide-bolletjes zelf niet kankerverwekkend? Nieuw onderzoek zegt een voorzichtige ‘ja’. De deeltjes richten in hoge doses wel degelijk schade aan in het lichaam. Dat schrijven Benedicte Trouiller en zijn collega’s in de nieuwste uitgaven van het tijdschrift Cancer Research.

Om de effecten van titaandioxide-nanodeeltjes te onderzoeken, voerden de biologen dierproeven uit. Ze stopten de nanodeeltjes in het drinkwater van muizen en hielden in de gaten of het DNA van diertjes kapot ging. Dat bleek inderdaad te gebeuren: de onderzoekers zagen DNA-schade in grofweg een derde van de muizencellen, tegenover haast geen enkele schade bij muizen met schoon drinkwater. Ook bleken kankerstartpunten te ontstaan in het beenmerg van de muizen en kregen de arme knaagdieren oogvlekken, die eveneens op het ontstaan van kanker wijzen.

Voor wie nu paniek raakt volgt een belangrijke kanttekening. Het gaat alleen om titaandioxide-nanodeeltjes die je opdrinkt. Zonnebrandcrème-smeerders – zij komen in principe het meest in aanraking met titaandioxide – hoeven zich weinig zorgen te maken, zolang ze het goedje niet drinken en netjes op hun huid smeren. De huid lijkt de titaandioxide-nanodeeltjes tegen te houden, zegt een overzichtsstudie van Marissa Newman in het tijdschrift Journal of the American Academy of Dermatology.

Een andere geruststelling is dat Trouiller en zijn collega’s een bijzonder hoge dosis moesten gebruiken om nare effecten bij de muizen te zien: zo’n 500 milligram titaandioxide per kilo muis. Voor een mens van 70 kilo staat dat omgerekend gelijk aan een flinke theelepel pure titaandioxide-nanodeeltjes, die samen zo’n 35 gram wegen. En ja, hele theelepels giftig metaal drinken is vanzelfsprekend niet goed voor je.

Toch zegt mede-onderzoeker Robert Schiestl in een persbericht dat titaandioxide zelfs in lage doses de oorzaak kan zijn van zeldzame kankers. De deeltjes kunnen voor vrije radicalen zorgen, waardoor een toevalstreffer in het DNA zo plaatsvindt en kanker kan ontstaan. En aangezien titaandioxide ook in tandpasta zit, is meer onderzoek nodig, schrijven Schiestl en Trouiller in hun artikel.

Tandpasta, zoals van het merk Sensodyne hier, bevat wel degelijk titaandioxide. Maar is de titaandioxide in tandpasta bij inslikken net zo gevaarlijk als in zonnebrandcrème? Waarschijnlijk niet.

Ronald Veldhuizen

Op veel internetsites lees je eveneens zorgen over titaandioxide in tandpasta. En dat zit er inderdaad in, zoals je op de afbeelding hierboven ziet. De titaandioxide slik je misschien wel door – hoewel de verpakking zegt dat je je mond altijd moet spoelen. De hamvraag: krijg je door titaandioxide in tandpasta misschien toch teveel giftige nanodeeltjes binnen?

Ronald van Welie, technisch directeur van NCV, vindt dat titaandioxide-veiligheid in cosmeticaproducten onder controle is.

Universiteit van Tilburg

Volgens Ronald van Welie, technisch directeur van de Nederlandse Cosmetica Vereniging (NCV), is dat heel onwaarschijnlijk. “Titaandioxide wordt in voeding en farmaceutische producten gebruikt als witmaker, en kennelijk dus ook in tandpasta. Geen probleem want het betreft hier waarschijnlijk juist geen nanotitaandioxide. Het vervelende met die heel kleine deeltjes is dat ze vrijwel doorschijnend lijken. Daarom worden ze juist in zonnebrand gebruikt, ze geven een mooi doorschijnende laag maar reflecteren UV-licht. In geen enkele voor mij bekende enquête is nanotitaandioxide in verband gebracht met gebruik in tandpasta.”

Bovendien benadrukt Van Welie dat de controle op nanodeeltjes in cosmetica inmiddels zorgvuldig verloopt. Althans sowieso voor titaandioxide. “Titaandioxide heeft een groot veiligheidsdossier waarin alle mogelijke orale, dermatologische en inademingsproeven zijn uitgevoerd. Brussel buigt zich daar opnieuw over. Wij zien geen reden tot zorg.”

Zie ook

Nano (nog) geen risico (Kennislinkartikel) Verrassing: nanodeeltjes nekken DNA (Kennislinkartikel) Oppassen geblazen met nanodeeltjes (Kennislinkartikel)

Maar deze nanodeeltjes lijken geneeskrachtig te wezen:

Langer leven met nanodeeltjes (Kennislinkartikel) Nanodeeltjes bestrijden hersenontsteking en meer (Kennislinkartikel)