Steeds vaker zien we producten verschijnen waar nanodeeltjes aan toegevoegd zijn. Nanodeeltjes zilver, zinkoxide of titaniumoxide vinden we bijvoorbeeld in kleding, cosmetica en medische apparatuur. Deze nanodeeltjes komen op een gegeven moment, bijvoorbeeld via het riool en afvalwaterzuivering, terecht in het milieu. Onduidelijk is nog in hoeverre dit schadelijk kan zijn voor plant, dier of mens, maar het onderzoek hiernaar is momenteel in volle gang.
Kennis neemt toe
Eerder dit jaar bleek bijvoorbeeld dat nanozilver mogelijk een negatieve invloed kan hebben op plantengroei. Maar van nanozilver bleek ook dat, ondanks wat altijd werd gedacht, het wellicht géén gevaar voor afvalwaterzuiveringen vormt. Zo neemt onze kennis over de mogelijke effecten stapje voor stapje toe. Een belangrijke vraag die nog beantwoord dient te worden: kunnen nanodeeltjes in de voedselketen terecht komen?
Nanodeeltjes kunnen via afvalwaterzuiveringen in slib terecht komen, dat vervolgens als kunstmest over landbouwgrond wordt uitgereden. Nanodeeltjes komen op deze manier in de bodem terecht. Een paar maanden geleden lieten onderzoekers onder leiding van Paul Bertsch (Universiteit van Kentucky, VS) zien dat regenwormen de nanodeeltjes kunnen opnemen uit de bodem. Na een maand rondkruipen in een met gouden nanodeeltjes gevulde voedingsbodem, waren de nanodeeltjes in organen van de wormen terug te vinden.
Nanodeeltjes doorgeven
Een nieuwe studie van Bertsch en zijn collega’s toont nu voor het eerst aan dat de nanodeeltjes verder in de voedselketen kunnen komen, oftewel dat organismen nanodeeltjes aan elkaar kunnen doorgeven. Ze ontdekten dat als gouden nanodeeltjes opgehoopt raken in de tabaksplant (Nicotiana tabacum), de deeltjes terecht komen in de Amerikaanse pijlstaartrups (Manduca Sexta) die de plant eet. Dat schrijven de onderzoekers in het blad Environmental Science & Technology.
In een kas groeiden ze tabaksplanten met verschillende concentraties gouddeeltjes. Nadat ze de rupsen loslieten op de planten, analyseerden ze met verschillende spectrometriemethoden, zoals röntgenfluorescentie (XRF), waar de nanodeeltjes zich bevonden. De nanodeeltjes zaten verspreid over de bladeren en organen van de rupsen.
Voorzichtig
Opvallend was dat de concentratie van de nanodeeltjes in de rups veel groter was dan in de plant. Volgens Bertsch komt dat doordat de rupsen niet goed in staat zijn het nanogoud te scheiden, waardoor het zich in het lichaam ophoopt. Bertsch vreest dat in roofdieren die de rupsen eten de concentratie van nanodeeltjes nog verder kan oplopen. Uiteindelijk zou dit schadelijk kunnen zijn voor dieren bovenaan de voedselketen.
Dit hebben we al eens meegemaakt met DDT, een giftige insecticide. Oorspronkelijk bedoeld voor insecten, maar het goedje kwam in de voedselketen terecht. Diersoorten die hoog in de voedselketen zitten, zoals de mens, kregen met schadelijk hoge concentraties te maken. Iedereen zal een herhaling hiervan willen voorkomen. Of nanodeeltjes al in hoge concentraties in de mens voorkomen is niet bekend. Maar dit verhaal wordt ongetwijfeld vervolgd.
Bron:
J.D. Judy e.a., Evidence for Biomagnification of Gold Nanoparticles within a Terrestrial Food Chain, Environmental Science & Technology, 3 december 2010. DOI:10.1021/es103031a
Lees meer over nanodeeltjes en het milieu op Kennislink:
Oeps: Onbekende tag `feed’ met attributen {"url"=>"https://www.nemokennislink.nl/kernwoorden/nanodeeltjes/milieu/index.atom?m=en", “max”=>"5", “detail”=>"normaal"}