De zeventig dagen durende mummificatieprocedure ging van start met het verwijderen van de hersenen. De Egyptenaren waren absoluut niet in de grijze massa geinteresseerd. Het werd ruw met een haak via de neus uit de schedel gepulkt en meteen weggegooid.
Voor de Egyptenaren was het hart de zetel van de geest. Het vitale orgaan werd apart gemummificeerd en later weer teruggeplaatst, zodat het lichaam in het hiernamaals weer de juiste bewoner zou hebben. Afhankelijk van de beschikbare hoeveelheid geld kregen ook de ingewanden afzonderlijk een behandeling. Ze werden dan in vier vazen, de canopen, in het graf bijgezet. Iets minder sjiek was het om de ingewanden te behandelen met cederolie, ingebracht via de anus. Het goedkoopst was een simpele spoeling met water.
Uitdroging
De conserveringstechniek van het lichaam en de organen berustte op uitdroging. Het lichaam werd gedurende zo’n veertig dagen overdekt met natron, natuurlijke natriumzouten die in de woestijn werden gewonnen. Zij onttrekkken vocht aan het lichaam, dat daardoor een leerachtig uiterlijk krijgt maar goed herkenbaar blijft.
Dankzij deze methode konden de Egyptenaren het uiterlijk van de overledene voor de eeuwigheid vastleggen. Het opvullen van het lichaam met linnen, stro en zaagsel was daarbij evenzeer van belang. In de hoogtijdagen van de mummificatie werd het vulsel zelfs via zorgvuldige sneetjes onder de huid aangebracht om ook de kleinste details te behouden.
Verschillende behandelingen met geurende kruidenmengsels, zalfjes en lotions completeerden de verzorging van de mummie. Tenslotte werd het lichaam voorzien van de typische bandage met stroken linnen van tientallen meters lengte, gedrenkt in harsen.
Windsel weg: verval zet in
De bibliotheek van het Allard Pierson Museum in Amsterdam beschikt over prachtige documentatie van mummies waarbij de bandage verwijderd werd. In het deel van het museum dat voor het publiek toegankelijk is, zijn enkele minder goed bewaard gebleven uitgewikkelde hoofden, handen en voeten te zien. Ze zien er enigszins beschadigd uit. Dat komt omdat het verval inzet zo gauw de windsels verwijderd worden.
Conservatoren vinden het daarom jammer dat veel mummies vlak na hun ontdekking (aan het eind van de vorige eeuw) zijn uitgewikkeld. Het was de enige manier om meer over de mummies te weten te komen. Voor hedendaags onderzoek met scanners en rontgenbundels is dat gelukkig niet meer nodig. Dat is goed nieuws voor de mummies. Zolang die met rust worden gelaten, krijgen schimmels en bacteriën geen kans en blijft het lichaam goed bewaard. Voor de eeuwigheid, als het moet.
Dit kennislinkartikel verscheen eerder in een iets andere versie in dagblad Trouw.