Je hebt twee soorten mensen: zij die muggen aantrekken als magneten en zij die er lachend naast liggen. Waarom is de een aanlokkelijker dan de ander? Populaire verklaringen zijn dat de pechvogels gewoon lekker ruiken, of dat de mazzelaars toevallig iets als knoflook eten dat muggen smerig vinden ruiken.

James Logan heeft het niet zo op die bakerpraatjes. De Britse onderzoeker denkt juist dat iedereen stoffen uitzweet waar muggen gek op zijn, maar dat mugvrije mensen die lokstoffen van nature maskeren met voor muggen smerige luchtjes. Iedereen maakt zulke camouflagegeurtjes aan, maar niet altijd genoeg om het overheerlijke “zuig me leeg”-signaal te maskeren. Mooi idee, maar hoe kom je te weten om welke geurtjes het gaat en hoe je ze namaakt? Een duik in mensenzweet leverde een natuurlijke variant van muggenverdrijver DEET op.

Doolhof van geuren

Logan zoekt al jaren naar de geurtjes waar muggen op af komen. Zo liet hij twee mensen hun handpalm op de uitgang van een Y-vormig ‘doolhof’ leggen. Door te kijken welke zijtak een mug vanuit de poot van de Y neemt, kwam hij erachter welke van zijn proefpersonen het minst aantrekkelijk waren voor muggen. Hadden ze elk een eigen muggencamouflage of zweetten de proefpersonen telkens hetzelfde stofje uit? Logan besloot dat te onderzoeken door een uitgebreid zweetmonster te nemen.

Plastic zak

Je moet wat overhebben voor wetenschappelijke vooruitgang; prettig kan Logan’s onderzoek niet zijn geweest. Hij verpakte zijn proefpersonen van voeten tot nek in grote plastic zakken en ving daarin al hun zweet op. Daarna was het tijd voor wraak op de zoemende monsters; Logan klemde muggen vast in zijn experiment en liet ze ruiken aan het opgevangen zweet. Met elektrodes op de voelsprieten waarmee muggen ruiken kon hij zien op welke geuren de muggen het sterkst reageren.

Tot hij zijn patenten heeft geregeld vertelt Logan niet wélke stoffen muggen afschrikken. Hij liet al wel weten dat het spul in normale concentratie voor mensen reukloos is; alleen bij hoge concentraties ruiken we een fruitig luchtje. ‘Dit is heel spannend’, vertelde Logan aan New Scientist: ‘dit zijn compleet natuurlijke stoffen die het net zo goed doen als de kunstmatige muggenverdrijver DEET.’

DEET, onder biochemici ook bekend als N,N-diethyl-meta-toluamide of N,N-diethyl-3-methylbenzamide, werd ontwikkeld door het Amerikaanse leger en sinds 1957 gebruikt om muggen weg te jagen. De chemische stof heeft als nadeel dat het plastic laat oplossen en ook nog eens vettig aanvoelt. Wel beschermt het tegen uiteenlopende soorten stekende insecten, zoals Europese muggen, malaria-dragende muskieten en zelfs teken. Volgens Logan biedt zijn natuurlijke DEET-variant net zo’n goede bescherming.

‘Eén van de stoffen is een natuurlijke toevoeging aan voedsel en bewezen veilig’, stelt Logan. ‘Het kan ook nog eens door planten worden gemaakt, dus misschien is er ooit goedkope massaproductie mogelijk.’ Of Logan’s eigen lijf de natuurlijke muggenverdrijver aanmaakt is onbekend.