IJsberen en bruine beren zijn compleet verschillend. IJsberen zijn uitstekende zwemmers die helemaal zijn aangepast aan de extreme omstandigheden op de Noordpool. Bruine beren, daarentegen, zijn echte klimmers die het liefst rondstruinen in de bergbossen van Europa, Azië en Noord-Amerika.

Bruine-beren-DNA

Toch kunnen deze twee beren met elkaar paren en vruchtbare nakomelingen leveren. Er zijn zelfs aanwijzingen dat zij dat in de afgelopen 100.000 jaar regelmatig gedaan hebben.

Uit onderzoek is gebleken dat de bruine beer tijdens die paringen stukjes van zijn mitochondriale DNA – het DNA dat alleen door de moeder aan haar nakomelingen wordt doorgeven – heeft achtergelaten bij de ijsbeer. Maar wanneer en waar de moderne ijsbeer zijn stukje ‘bruine-beren-DNA’ heeft opgepikt, dat was tot voor kort nog onduidelijk.

Het onderzoeksteam, onder leiding van biologen Beth Shapiro en Daniel Bradley, bekeek daarom het mitochondriale DNA van ruim tweehonderd ijsberen en bruine beren. Daar zaten moderne exemplaren bij, maar ook fossielen van beren die tot 120.000 jaar geleden leefden. Het mitochondriale DNA van de moderne ijsbeer bleek sterk overeen te komen met dat van een fossiele bruine beer die tijdens de piek van de laatste ijstijd (twintig- tot vijftigduizend jaar geleden) in het huidige Engeland en Ierland leefde.

Hybride beren

Volgens Shapiro hebben klimaatveranderingen tijdens die laatste ijstijd ervoor gezorgd dat de twee berensoorten in hetzelfde leefgebied terecht kwamen. Rond twintigduizend jaar geleden lag het huidige Ierland vol met ijs en was daarmee onbewoonbaar geworden voor de bruine beer.

De op het land levende bruine beren werden door het ijs steeds verder naar de kust gedreven, richting het leefgebied van de ijsberen. En als die soorten met elkaar in contact komen, is er blijkbaar geen barrière die paring onmogelijk maakt.

Op dit moment heeft de aarde opnieuw te maken met klimaatverandering, dit keer geen ijstijd maar een opwarming. Deze opwarming zorgt ervoor dat ijsberen en bruine beren weer in hetzelfde leefgebied terecht komen, stellen Shapiro en Bradley. Door de hogere temperatuur en het smeltende zee-ijs worden ijsberen gedwongen om ’s zomers langer aan land naar voedsel te zoeken. Die aannamen lijken te kloppen: in Canada zijn de afgelopen vijf jaar al een aantal hybride beren gezien.

Zie ook:

• De polen (Kennislinkdossier)
• Noordpool warmt sneller op (Kennislinkartikel)
• Vuilnisvat Noordpool (Natuurwetenschap en Techniek)