Al sinds eind jaren zeventig vrezen klimaatwetenschappers voor het moment dat het ijs op de Zuidpool gaat afsmelten. Zodra de eerste ijsmassa in het water verdwijnt zou de hele West Antarctische ijsplaat snel volgen, met een wereldwijd gemiddelde zeespiegelstijging van vijf meter als gevolg. Maar nu wijst een nieuwe analyse van de ijsplaat uit dat deze getallen iets te hoog zijn ingeschat.
Dr. Bert Vermeersen van de TU Delft keek samen met collega’s van de Universiteit van Bristol nog eens goed naar de vorm van de ijsmassa van de West Antarctische ijsplaat. Moderne satellietbeelden en verbeterde analysetechnieken leidden de wetenschappers tot de conclusie dat de West Antarctische ijsplaat stabieler is dan in de eind jaren zeventig werd aangenomen. Als het ijs smelt, krijgen we te maken met een maximale, wereldwijde zeespiegelstijging van 3,3 meter, een significant verschil met de voorspelde 5 meter. Het gaat hier echter om de smelt van het instabiele deel van de plaat. De stijging is niet gelijk voor alle delen van de wereld.
Verleden
Het is niet de eerste keer dat de West Antarctische ijsplaat instabiel raakt. Ook 400.000 jaar geleden was het al raak toen een deel verloren ging. Datzelfde geldt voor 3-5 miljoen jaar geleden toen het enkele graden warmer was op aarde. Toch heeft de ijsmassa zich blijkbaar weer (deels) hersteld.
Hoeveel meter?
De 3,3 meter stijging is niet simpelweg het oppakken van de ijsplaat, opwarmen en mengen met het oceaanwater. Slechts 2,46 meter is gesmolten ijs van de ijsplaat zelf. De smelt van het zeeijs rondom de plaat zorgt nog eens voor een stijging van 74 cm. Dat bij elkaar opgeteld is nog niet genoeg. Een derde factor is de zwelling van het land waar eens een deel van de ijsplaat lag (isostasie). Omdat er nu minder druk op de bodem is, komt deze omhoog waardoor het het zeewater omhoog gedrukt wordt. Zelfs zoveel dat de zeespiegel met 6 cm stijgt.
Als de hele West Antarctische ijsplaat smelt, stijgt de zeespiegel met 4,8 m. Dat kan alsnog gebeuren als de wereldtemperatuur in de toekomst enorm stijgt. Ook andere delen van Antarctica zullen dan smelten. Op Groenland zullen de gletsjers meer ijs gaan afvoeren. Dit wordt mogelijk geremd als het eind van de gletsjers niet meer in zee uitmonden, maar op het land. Hierdoor stabiliseren deze glesjers zich.
Boten
Vermeersen doet al langer onderzoek naar de vermeende gevolgen van smeltend poolijs. Wanneer moeten we onze auto’s gaan inruilen voor boten? Volgens Vermeersen is dat de grote vraag. In een interview met het Ingenieursjournaal zegt de aardwetenschapper: “Staat de West Antarctische ijsplaat inderdaad op instorten of niet? Daar kan geen mens op dit moment iets zinnigs over zeggen.”
Referenties:
Ivins, E.R., 2009. Ice Sheet Stability and Sea Level. Science 324: 888-889. Bamber et al., 2009. Reassessment of the Potential Sea-Level Rise from a Collapse of the West Antarctic Ice Sheet. Science 324: 901-903.