Begin mei raasde de dodelijke cycloon Nargis over Myanmar, en dat terwijl cyclonen (of orkanen) daar niet geregeld voorkomen. In het noordwestelijke deel van de Atlantische oceaan komen ze meer voor. De orkaanactiviteit is hier toegenomen sinds 1980, mogelijk door het opwarmende klimaat. Tom Knutson en collega’s van het Amerikaanse NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration) laten in Nature Geoscience zien dat de orkaanactiviteit juist af zal nemen in de 21^e eeuw.

Katrina

Wellicht de bekendste orkaan is de Katrina, die eind augustus 2005 over New Orleans trok, de omgeving verwoeste en alles onder water zette. De orkaan was van de zwaarste categorie (categorie 5) en is de duurste orkaan ooit. Wat staat er te gebeuren als dit soort orkanen steeds meer voorkomen, zoals de verwachting is?

Orkanen en convectie

Door het opwarmende klimaat wordt het oppervlaktewater in de oceaan steeds warmer, waardoor er meer water verdampt. Deze warme, vochtige lucht stijgt op en is in combinatie met een lagedrukgebied de directe oorzaak van het ontstaan van orkanen. Na het stijgen condenseert de vochtige lucht en het gaat regenen, waardoor er energie vrijkomt. Deze energie zorgt voor het stijgen van lucht en het verder dalen van de luchtdruk, gevolgd door het aantrekken van lucht uit omliggende gebieden. Deze lucht stijgt weer op, condenseert en verlaagt de luchtdruk. En zo treedt een zichzelf versterkend effect op: convectie.

Deze convectie zal afnemen zodra de bron, het warme oceaanwater, er niet meer is en de orkaan boven land komt. De orkaan neemt in kracht af en zal uiteindelijk ophouden te bestaan. De convectie zal echter toenemen als méér water of als water sneller boven de 27°C komt, de oceaanwatertemperatuur waarbij orkanen ontstaan. Simpele conclusie: hoe warmer het water, hoe meer orkanen?

De 21e eeuw

Wetenschappers van het NOAA zijn er achter gekomen dat het niet zo eenvoudig ligt. Zij hebben een klimaatmodel gemaakt van het Noord-Atlantische gebied en simuleren daarmee de orkaanseizoenen van 1980-2006. Deze seizoenen lopen van augustus tot en met oktober. Na samenvoeging met andere modellen konden ze het aantal orkanen tot in de tweede helft van de 21^e eeuw voorspellen.

Vooral de Noord-Amerikanen zullen een gat in de lucht springen, want de resultaten tonen aan dat het aantal orkanen zal afnemen (-18%). Dit geld ook voor tropische stormen (-27%), nog net geen orkaan. De Noord-Amerikanen krijgen er echter wel een grote bak met extra regen voor terug. Voor Europeanen is het nieuws dat het gebied waar orkanen nu voorkomen niet zal uitbreiden, en dus lijkt Europa buiten schot te blijven.

Kritiek

Dit is goed nieuws als de modelberekeningen kloppen. Het gebruikte klimaatmodel heeft echter moeite de zware orkanen te simuleren. Voor het voorspellen van toekomstige orkanenfrequenties zijn de atmosfeer (met broeikasgassen) en de temperatuur van het oppervlakteoceaanwater veranderd. Dit is gedaan op basis van andere modellen die het verloop ervan in de 21^e eeuw hebben voorspeld. Mogelijke veranderingen in ozon en stofdeeltjes werden niet meegenomen in het model. De resultaten van de NOAA-onderzoekers geven echter aan dat circulatie en de hoeveelheid vocht mogelijk belangrijker is dan de temperatuur van het oppervlakteoceaanwater. Als klapper op de vuurpijl laat een andere modelsimulatie zien dat het aantal orkanen juist met 7% toeneemt en het aantal grote orkanen zelfs met 70%!

Wat is nu waarheid? Ieder model is weer anders en modellen zijn zeer gevoelig voor kleine veranderingen, net als het klimaat. Te prijzen valt dat de onderzoekers zelf ook kritisch zijn naar hun resultaten. Het beste is dan ook maar om de bekende zin van wetenschappers uit te spreken: ‘er is meer onderzoek nodig’…

Referentie:

Knutson et al., 2008. Simulated reduction in Atlantic hurricane frequency under twenty-first-century warming conditions. Nature Geoscience